ویدئو یا فیلم تعاملی (Interactive Video) چیست و چه کاربردی دارد؟

آیا تابه‌حال در حین تماشای یک فیلم آرزو کرده‌اید که بتوانید بر روند داستان تأثیر بگذارید و آن را تغییر دهید؟ ویدئو یا فیلم تعاملی این امکان را برای شما فراهم می‌کند. این فناوری نوین، مرزهای بین تماشاگر و محتوا را از بین می‌برد و تجربۀ تماشای ویدئو را به تعاملی دوطرفه تبدیل می‌کند.

در این مطلب از وی‌پدیا مفهوم فیلم تعاملی، تاریخچۀ آن، امکانات، مزیت‌ها و کاربردهای متنوعش در دنیای امروز را بررسی خواهیم کرد.

ویدئو یا فیلم تعاملی چیست؟

ویدئو یا فیلم تعاملی (Interactive Video) نوعی محتوای دیجیتال است که به بیننده اجازه می‌دهد به‌جای مشاهدۀ خطی و منفعل یک فیلم، به‌طور فعال در روند روایت مشارکت کند. برخلاف فیلم‌های معمولی که مسیر خطی و ازپیش‌‌تعیین‌شده‌ای دارند، فیلم‌های تعاملی به بیننده امکان می‌دهند تا با انتخاب‌های خود، بر جریان داستان، اطلاعاتی که دریافت می‌کند و حتی نتیجۀ نهایی تأثیر بگذارد.

تفاوت فیلم تعاملی و فیلم معمولی

احتمالاً با ویدئوهای خطی (معمولی) آشنایی خوبی دارید. در این نوع ویدئوها، شما فقط می‌توانید دکمۀ پخش فیلم را بزنید، آن را جلو و عقب ببرید یا متوقف کنید. بنابراین، تعامل با محتوا بسیار محدود است.

اما فیلم‌های تعاملی به شما اجازه می‌دهند به‌طور فعال با محتوا درگیر شوید؛ یعنی می‌توانید روی عناصر مختلف فیلم کلیک کنید، آن‌ها را بکشید، اسکرول کنید و حتی اطلاعاتی را وارد کنید. این تعامل، تجربۀ تماشای ویدئو را بسیار جذاب‌تر می‌کند. این نوع فیلم‌ها با ارائۀ گزینه‌های مختلف و ایجاد مسیرهای داستانی متنوع، به بیننده اجازه می‌دهند تا بر تجربۀ خود کنترل داشته باشد و درنتیجه، ارتباط عمیق‌تری با محتوا برقرار کند.

تاریخچۀ فیلم تعاملی

فیلم تعاملی، از دیرباز مورد توجه سینماگران و علاقه‌مندان هنر هفتم بوده است. بنابراین، ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد که در ادامه، مختصری از آن را می‌آوریم:

• 1961 – آقای ساردونیکوس (Mr. Sardonicus): نخستین گام‌ها در جهت ساخت فیلم‌های تعاملی، با آثاری مانند «آقای ساردونیکوس» (Mr. Sardonicus) برداشته شد. در این فیلم، مخاطبان با رأی‌گیری، بر سرنوشت شخصیت اصلی اثرگذار بودند.
• 1967 – Kinoautomat: این فیلم کمدی سیاه چکسلواکیایی در نمایشگاه جهانی مونترال سال 1967 به نمایش درآمد و به‌طرز هوشمندانه‌ای با ارائۀ دو روایت موازی، سیستم‌های دموکراتیک را به سخره ‌گرفت.
• 1993-1974 – ویدئوهای FMV (Full Motion Video): این دوره شاهد ظهور بازی‌های ویدئویی‌ای بود که از فیلم‌های ازپیش‌ضبط‌شده به‌عنوان جزء اصلی گیم‌پلی استفاده می‌کنند. بازی‌هایی مانند Wild Gunman و Dragon’s Lair تعامل محدودی را برای بازیکنان فراهم می‌کردند.
• 1985 – کنترل-ویژن (Control-Vision): در سال 1985، کنسول بازی «کنترل-ویژن» با استفاده از نوارهای VHS، تجربه‌ای متفاوت از فیلم‌های تعاملی را ارائه می‌داد. بازی‌هایی مانند Night Trap که با انتقاداتی نیز مواجه شد، در این پلتفرم عرضه شدند.
• دهۀ 90: با پیشرفت فناوری سی‌دی-رام، بازی‌های ماجراجویی تعاملی مانند مهمان هفتم (The 7th Guest)، Gabriel Knight و Phantasmagoria محبوبیت پیدا کردند. همچنین، بازی‌های اکشنی مانند Wing Commander III و Star Wars: Rebel Assault II نیز تجربه‌های تعاملی را ارائه می‌دادند.
• دهۀ 2000 به بعد: با افزایش قدرت پردازنده‌ها و گسترش فناوری‌های دیجیتال، بازی‌های ویدئویی به‌سمت تعاملات پیچیده‌تر، جهان‌های بازتر و پایان‌های جایگزین حرکت کردند. فیلم‌ها نیز تحت‌‌تأثیر این پیشرفت‌ها قرار گرفتند و آثاری مانند Bandersnatch، اپیزودی از سریال «بلک میرور» که در سال 2019 منتشر شد، نشان دادند که سینما نیز می‌تواند به دنیای تعامل وارد شود.

اگرچه فیلم‌های تعاملی پتانسیل بالایی برای ایجاد تجربیات سینمایی جدید دارند، اما هنوز با چالش‌هایی مانند هزینه‌های تولید بالا، پیچیدگی فنی و محدودیت‌های تکنولوژیکی مواجه‌اند. بااین‌حال، با پیشرفت فناوری و افزایش علاقۀ مخاطبان به تجربیات شخصی‌سازی‌شده، انتظار می‌رود که فیلم‌های تعاملی در آینده نقش پررنگ‌تری در صنعت سینما ایفا کنند.

امکانات کلیدی فیلم تعاملی چیست؟

ویدئوهای تعاملی با ارائۀ طیف وسیعی از امکانات، تجربۀ تماشای محتوا را از حالت یک‌سویه و سنتی به تعامل دوطرفه و جذاب تبدیل کرده‌اند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر هریک از این امکانات می‌پردازیم:

1) هات‌اسپات‌ها (Hotspots)

هات‌اسپات، ناحیه‌ای مشخص و قابل کلیک در ویدئو است که با کلیک روی آن، کاربر به محتوای دیگری منتقل می‌شود یا اطلاعات بیشتری درمورد آن بخش از فیلم دریافت می‌کند.

کاربردها: نمایش جزئیات محصولات، ارائۀ لینک به سایت، نمایش تصاویر با کیفیت بالاتر، پخش ویدئوهای کوتاه مرتبط و… .

مثال: در یک ویدئوی معرفی محصول، با کلیک روی یک محصول خاص، صفحۀ محصول در فروشگاه آنلاین باز می‌شود.

2) نمایش 360 درجه (Views 360)

این ویژگی، امکان چرخاندن تصویر در تمام جهات و مشاهدۀ محتوا از زوایای مختلف را فراهم می‌کند.

کاربردها: نمایش محیط‌های سه‌بعدی، تورهای مجازی، نمایش محصولات از زوایای مختلف، تجربۀ واقعیت مجازی و… .

مثال: در تور مجازی از یک موزه، کاربر می‌تواند با حرکت‌دادن ماوس یا گوشی هوشمند، محیط را به‌طور کامل مشاهده کند.

3) شاخه‌ها (Branches)

شاخه‌ها مسیرهای مختلفی است که کاربر می‌تواند در طول تماشای ویدئو انتخاب کند و براساس انتخاب‌های خود، به نتیجه‌های متفاوتی برسد.

کاربردها: خلق داستان‌های تعاملی، آزمون‌های شخصی‌سازی‌شده، ارائۀ محتواهای سفارشی‌سازی‌شده براساس علایق کاربر و… .

مثال: در یک فیلم آموزشی، کاربر می‌تواند در هر مرحله از آموزش، یکی از چندین گزینه را انتخاب کند و براساس آن، به بخش بعدی آموزش منتقل شود.

4) ورودی‌های داده (Data inputs)

فیلدهایی است که کاربر می‌تواند اطلاعات شخصی خود را در آن‌ها وارد کند.

کاربردها: شخصی‌سازی محتوا، جمع‌آوری اطلاعات مخاطبان، ایجاد تعامل بیشتر با کاربر و… .

مثال: در یک ویدئوی تبلیغاتی، کاربر می‌تواند نام و ایمیل خود را وارد کند تا به یک مسابقه وارد شود یا اطلاعات بیشتری دریافت کند.

5) آزمون‌ها (Quizzes)

ترکیبی از دکمه‌ها و شاخه‌هاست که به کاربر اجازه می‌دهد در آزمون‌های تعاملی شرکت کند و براساس نتایج، بازخورد شخصی بگیرد.

کاربردها: سنجش دانش، ارائۀ بازخورد فوری، ایجاد انگیزه برای یادگیری و… .

مثال: در یک ویدئوی آموزشی، در پایان هر بخش، یک آزمون کوتاه برگزار می‌شود تا کاربر دانش خود را بسنجد.

این امکانات فقط بخشی از قابلیت‌های فیلم‌های تعاملی است و با پیشرفت فناوری، امکانات جدیدتری نیز به این فهرست اضافه خواهد شد.

انواع فیلم تعاملی

براساس امکانات گفته‌شده، انواع مختلفی از فیلم‌های تعاملی وجود دارد که در اینجا به معرفی هریک می‌پردازیم:

فیلم تعاملی چه کاربرد و مزایایی دارد؟

با توجه به گستردگی کاربردهای ویدئوهای تعاملی، در ادامه به برخی از مهم‌ترین کاربردها و مزایای آن‌ها در حوزه‌های مختلف اشاره خواهیم کرد:

کاربردهای فیلم تعاملی

فیلم‌های تعاملی به‌عنوان یک ابزار قدرتمند، می‌توانند در حوزه‌های مختلفی همچون آموزش، بازاریابی، سرگرمی و خدمات مشتری مورد استفاده قرار گیرند.

• آموزش و یادگیری: فیلم‌های تعاملی به دلیل تعامل کاربر با محتوا، یادگیری عمیق‌تر و ماندگارتری را برای او رقم می‌زنند. همچنین، امکان شخصی‌سازی محتوا را فراهم می‌کنند که باعث می‌شود هر فرد بتواند با توجه به نیاز و سطح دانش خود، به یادگیری بپردازد.
• بازاریابی و تبلیغات: فیلم‌های تعاملی به برندها این امکان را می‌دهند تا با ایجاد تجربه‌های شخصی‌سازی‌شده و تعاملی، توجه مخاطبان را جلب و ارتباطی عمیق‌تر با آن‌ها برقرار کنند.
• سرگرمی و بازی: فیلم‌های تعاملی می‌توانند تجربه‌ای سرگرم‌کننده و جذاب برای کاربران ایجاد کنند. با خلق داستان‌های تعاملی و امکان انتخاب مسیر داستان توسط کاربر، این نوع فیلم‌ها می‌توانند به یک بازی جذاب تبدیل شوند.
• شبیه‌سازی و آموزش عملی: در برخی صنایع مانند پزشکی، مهندسی و آموزش خلبانی، فیلم‌های تعاملی می‌توانند برای شبیه‌سازی شرایط واقعی و آموزش عملی مورد استفاده قرار گیرند.
• ارائۀ خدمات مشتری: فیلم‌های تعاملی می‌توانند برای ارائۀ راهنمایی‌های تعاملی به مشتریان در حل مشکلات و پاسخ‌دهی به سؤالات آن‌ها استفاده شوند.

مزایای فیلم تعاملی

فیلم تعاملی دارای مزیت‌های بسیاری است که در اینجا به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• افزایش تعامل کاربر: با ایجاد تجربه‌های تعاملی، کاربران بیشتر درگیر محتوا می‌شوند و زمان بیشتری را صرف مشاهدۀ آن می‌کنند.
• بهبود یادگیری: فیلم‌های تعاملی باعث درک عمیق‌تر محتوای آموزشی و حفظ بهتر اطلاعات می‌شوند.
• افزایش نرخ تبدیل: در حوزۀ بازاریابی، می‌توانند به افزایش نرخ تبدیل منجر شوند؛ زیرا تجربۀ کاربری را بهبود می‌بخشند و احتمال خرید را افزایش می‌دهند.
• شخصی‌سازی محتوا: با امکان شخصی‌سازی محتوا، نیازهای هر کاربر را به‌صورت جداگانه برطرف می‌کنند.
• اندازه‌گیری دقیق‌تر عملکرد: با استفاده از ابزارهای تحلیل، می‌توان عملکرد فیلم‌های تعاملی را به‌طور دقیق اندازه‌گیری و براساس آن، تغییرات لازم را در محتوا ایجاد کرد.
• افزایش ماندگاری در ذهن مخاطبان: فیلم‌های تعاملی می‌توانند به ایجاد تجربه‌های ماندگار برای کاربران کمک کنند و به این ترتیب، به افزایش آگاهی از برند و وفاداری مشتریان منجر شوند.

چرا باید از فیلم تعاملی در استراتژی بازاریابی خود استفاده کنیم؟

فیلم تعاملی به‌سرعت به ابزاری پرکاربرد و شناخته‌شده در بازاریابی تبدیل شده است. آمارها نشان می‌دهند که 90% از بازاریابان، پس از استفاده از ویدئوی تعاملی، رشد قابل توجهی را در فروش آنلاین خود تجربه کرده‌اند و بیش از 85% آن‌ها قصد دارند در آینده از این نوع ویدئو بیشتر استفاده کنند. اگر به دنبال ارتقای استراتژی بازاریابی خود هستید، فیلم تعاملی می‌تواند گزینۀ بسیار مناسبی برای شما باشد. در ادامه، دلایل اصلی کسب‌وکارها برای روی‌آوردن به این ابزار را بیان می‌کنیم.

• محبوبیت در میان مخاطبان: امروزه مخاطبان به دنبال محتواهای درگیرکننده‌ هستند. فیلم تعاملی دقیقاً این نیاز را برطرف می‌کند و محبوبیت بالای آن، هم در بین برندها و هم در بین مخاطبان مشهود است. برای مثال، در حال حاضر 36% از تمام محتوای ویدئویی تولیدشده، از نوع تعاملی است. از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهند که مخاطبان، 2 برابر بیشتر با محتوای تعاملی نسبت به محتوای استاتیک درگیر می‌شوند.
• امکان ارزیابی دقیق: در گذشته، بازاریابان فقط می‌توانستند موفقیت یک ویدئو را براساس تعداد بازدیدها ارزیابی کنند. این امر باعث می‌شد تا سنجش دقیق بازدهی ویدئوها دشوار باشد. اما با استفاده از فیلم تعاملی، امکان ردیابی دقیق‌تر بسیاری از معیارها فراهم شده است. شما می‌توانید کلیک‌های کاربران روی نقاط مختلف ویدئو، مسیرهایی که کاربران در ویدئو طی می‌کنند، اطلاعات جمع‌آوری‌شده از فرم‌های تعبیه‌شده در ویدئو و موارد دیگر را به‌طور دقیق تحلیل کنید. ابزارهای مختلفی مانند Rapt و DilogR برای ردیابی این داده‌ها دردسترس‌اند.
• جذابیت بیشتر: در دنیای شلوغ امروز، جلب توجه مخاطبان بسیار دشوار است. به‌خصوص زمانی که بدانیم 87% از افراد به‌طور هم‌زمان از چندین دستگاه استفاده می‌کنند. فیلم تعاملی با تبدیل تجربۀ تماشای ویدئو از حالت منفعل به حالت فعال، می‌تواند توجه مخاطب را به خود جلب و آن را حفظ کند. مطالعات نشان می‌دهند که ویدئوی تعاملی می‌تواند تا 591% میزان تعامل کاربران را افزایش دهد.
• نرخ تبدیل بالاتر: ویدئوهای تعاملی به‌طور قابل توجهی نرخ تبدیل بالاتری نسبت به سایر فرمت‌های تبلیغاتی دارند. درحالی‌که تبلیغات بنری و سایر فرمت‌های تبلیغاتی سنتی، نرخ تبدیل کمتر از یک‌درصد دارند، فیلم تعاملی می‌تواند نرخ تبدیل را تا بیش از 11% افزایش دهد.
• ماندگاری بیشتر در ذهن مخاطب: حتی اگر مخاطبان به‌طور فعال با فیلم تعاملی درگیر نشوند، باز هم احتمال یادآوری برند شما برای آن‌ها بیشتر خواهد بود. آمارها نشان می‌دهند که ویدئوهای تعاملی 32% بیشتر از ویدئوهای معمولی در ذهن مخاطبان باقی می‌مانند.
• تجربۀ کاربری لذت‌بخش: علاوه بر همۀ موارد گفته‌شده، فیلم تعاملی می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش برای مخاطب رقم بزند. با خلق داستان‌های تعاملی و امکان انتخاب مسیر توسط کاربر، ویدئوی تعاملی به یک تجربۀ سرگرم‌کننده تبدیل خواهد شد.

10 نرم‌افزار ساخت فیلم تعاملی

برای ساخت فیلم تعاملی، ابزارهایی لازم است. در ادامه 10 پلتفرم برتر را معرفی می‌کنیم:

1) Spott

نرم‌افزاری جامع برای تولید انواع محتوای تعاملی ازجمله تصاویر، اسناد PDF، ویدئوها و تبلیغات است. Spott به شما امکان می‌دهد استراتژی محتوای خود را با اندازه‌گیری عملکرد آن، بهینه‌سازی کنید. این پلتفرم قابلیت انتشار محتوا در سایت‌ها، ایمیل‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های تبلیغاتی را فراهم می‌کند.

2) Thinglink

پلتفرمی با تمرکز بر تصاویر و ویدئوهای تعاملی، به‌ویژه در حوزۀ آموزش، یادگیری الکترونیکی و آموزش سازمانی است. این پلتفرم امکاناتی مانند هات‌اسپات‌ها (Hotspots)، تحلیل‌های داخلی و انتشار در شبکه‌های اجتماعی را ارائه می‌دهد.

3) Wirewax

یکی از پیشگامان در زمینۀ ساخت ویدئوهای تعاملی با کیفیت بالا، به‌ویژه برای شرکت‌های بزرگ است. Wirewax به دلیل قابلیت‌های بالایش در سفارشی‌سازی شناخته می‌شود.

4) Kaltura

این پلتفرم عمدتاً بر ارائۀ تجربیات تعاملی مبتنی بر انتخاب از طریق هات‌اسپات‌ها و فراخوان‌های به اقدام (CTA)، تمرکز دارد. Kaltura با دستگاه‌های تلفن همراه و رایانه‌های رومیزی سازگار است و از پلتفرم‌های ویدئویی مختلف پشتیبانی می‌کند.

5) Cinema8

از پلتفرم‌های پیشرو در پشتیبانی از انواع تعاملات ویدئویی و جذب مخاطب در ویدئوهای خطی و ۳۶۰درجه است. همچنین، این پلتفرم بر ارائۀ نرم‌افزارهای ویدئوی تعاملی برای آموزش و افزودن عناصر گیمیفیکیشن به ویدئوها تمرکز دارد.

6) Wyzowl

رویکردی متفاوت دارد و بخش عمده‌ای از فرایند تولید ویدئو را بر عهده می‌گیرد. این پلتفرم دارای امکانات تحلیلی بسیار قوی است، اما کنترل مستقیم کاربر بر فرایند تولید محتوا در آن محدود است.

7) Verse

یک پلتفرم جامع با مجموعه‌ای کامل از ویژگی‌ها، ازجمله قابلیت پرسش و پاسخ تعاملی است. این پلتفرم گزینۀ مناسبی برای ویژگی‌های متنوع است، اما مدل قیمت‌گذاری آن برای برخی افراد مناسب نیست.

8) Wootag

یک پلتفرم ویدئوی تعاملی طراحی‌شده برای تجارت الکترونیک است. این پلتفرم ویژگی‌هایی مانند تگ‌های قابل کلیک و ردیابی تبدیل را برای سنجش آسان تعاملات ارائه می‌دهد. Wootag از ویژگی‌های تعاملی دیگر مانند Branching پشتیبانی نمی‌کند.

9) Kerv

این پلتفرم از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای شناسایی اشیا و صحنه‌ها در ویدئوها استفاده می‌کند و تجربۀ کاربری جذاب‌تری را خلق می‌کند.

10) Smartzer

این پلتفرم بر ارائۀ ویژگی‌های تگ‌گذاری تعاملی از طریق هات‌اسپات‌ها، به‌ویژه در ویدئوهای قابل خرید، تمرکز دارد. Smartzer رابط کاربری بصری و ویژگی‌های جغرافیایی مانند چندزبانه‌بودن را ارائه می‌دهد، اما تنها قیمت‌گذاری سازمانی دارد و فهرست ویژگی‌های آن تا اندازه‌ای محدود است.

سخن آخر

ویدئوهای تعاملی صرفاً یک فناوری جدید نیستند، بلکه ابزاری قدرتمند برای کسب‌وکارها محسوب می‌شوند. با افزایش نرخ تعامل، بهبود تجربۀ کاربری و افزایش فروش، این ویدئوها به یک ضرورت در دنیای دیجیتال تبدیل شده‌اند. اگر به دنبال راهی برای پیشی‌گرفتن از رقبا و ایجاد ارتباط عمیق‌تر با مشتریانتان هستید، فیلم تعاملی بهترین گزینه برای شماست. پس همین حالا دست‌به‌کار شوید و آیندۀ کسب‌وکار خود را متحول کنید.

سؤالات متداول