بنچ مارکینگ (Benchmarking) چیست؟
بنچ مارکینگ چگونه انجام می‌شود؟
ارزیابی عملکرد کسب‌وکارتان می‌تواند شما را در رقابت با سایر کسب‌وکارها زنده نگه دارد و به رشد آن کمک کند. ابزارهای مختلفی برای نظارت بر عملکرد کسب‌وکارها وجود دارد که یکی از آنان بنچ مارکینگ (benchmarking) است.
کسب‌وکارها با استفاده از بنچ مارکینگ کارایی فرایندهای خود را سنجیده و درمورد جایگاه خود در بازار اطلاعات مفیدی به دست می‌آورند. در ادامۀ این مطلب از بلاگ صباویژن به موضوعات گسترده‌ای حول بنچ مارکینگ و انواع آن می‌پردازیم:
بنچ مارکینگ به چه معناست؟
بنچ مارکینگ ابزاری برای درک عملکرد و موقعیت خود در بازار است که از طریق مقایسه با داده‌های گذشتۀ کسب‌وکار یا اطلاعات دیگر نهادها انجام می‌شود. به بیان دیگر، با بنچ مارکینگ می‌توان عملکرد پایین کسب‌وکار خود در مقابل دیگر فرایندهای داخلی یا در مقایسه با رقبا را کشف کرده و درجهت بهبود آن تلاش کرد.
هدف از بنچ مارکینگ شناسایی فرصت‌های داخلی برای پیشرفت است. درحقیقت، زمانی که کسب‌وکار خود را با رهبر بازار مقایسه می‌کنید، بهتر می‌توانید مواردی را که باید روی آن‌ها تمرکز کنید بیابید.
اهمیت Bench Mark چیست؟
هدف هر کسب‌وکاری رشد، بهبود فرایندها، افزایش کیفیت، کاهش هزینه‌ها و کسب درآمد بیشتر بوده و بنچ مارکینگ یکی از ابزارهایی است که شما می‌توانید از آن به‌عنوان بخشی از این فرایند استفاده کنید. به بیان دیگر، بنچ مارکینگ مزایای زیر را برای کسب‌وکار شما خواهد داشت:
- بهبود فرایندها و رویه‌ها؛
- سنجیدن اثربخشی عملکرد گذشته؛
- شناسایی بهترین شیوه برای افزایش عملکرد؛
- بهبود کیفیت و رضایت مشتری؛
- افزایش سودآوری با افزایش کارایی و کاهش هزینه.
مدل‌های مختلف بنچ‌مارک‌کردن
بنچ مارکینگ مدل‌های مختلفی دارد؛ اما به‌طور کلی به ۳ دستۀ زیر تقسیم می‌شود:
- بنچ مارک داخلی (Internal benchmarking): در این مدل بنچ مارک، شما یک فرایند یا یک تیم درون شرکت را با یک فرایند دیگر یا تیم دیگر در شرکت خودتان مقایسه می‌کنید. درحقیقت با استفاده از چنین بنچ مارکی شما می‌توانید از کارآمدی هر بخش اطمینان حاصل کرده و فرایندهای آینده را درجهت رشد آنان تنظیم کنید.
- بنچ مارک خارجی (External benchmarking): بنچ مارک خارجی، مقایسۀ یک شاخص داخلی با شاخص یک یا چند رقیب در صنعت است. این نوع بنچ مارک کمی پیچیده است؛ زیرا شما به دسترسی به داده‌های دیگر سازمان‌ها نیاز دارید؛ اما در صورت انجام آن می‌توانید به نقاط ضعف کسب‌وکار خود دست یافته و بر رفع آنان تمرکز کنید.
- بنچ مارک استراتراتژیک (Strategic benchmarking): در این نوع بنچ مارک، پا را فراتر گذاشته و کسب‌وکار خود را نه‌تنها در صنعت خود بلکه در صنایع مختلف و گاهی در سطح جهانی مقایسه می‌کنیم. درحقیقت، در بنچ مارک استراتژیک شما به دنبال ایده‌ای جدید یا بهترین شیوه برای رشد کسب‌وکار خود بوده و گاهی مدل کسب‌وکار را نیز مقایسه می‌کنید.
تفاوت بنچ مارکینگ و شاخص عملکرد کلیدی (KPI) چیست؟
هما‌ن‌طور که گفته شد، منظور از بنچ مارکینگ مقایسۀ فرایندها، محصولات و عملیات‌های یک کسب‌وکار است؛ در‌حالی‌که شاخص کلیدی عملکرد میزان عملکرد یک فرد، واحد تجاری، پروژه یا شرکت را در برابر اهداف اسمارت و استراتژیک خود اندازه می‌گیرد. درحقیقت، صاحبان و مجریان کسب‌وکارها با استفاده از بنچ مارکینگ میزان تفاوت شاخص‌های خود را با رقبایشان می‌سنجند؛ اما در شاخص‌های کلیدی عملکرد میزان دستیابی به اهداف مشخص‌شده اهمیت داشته تا در صورت فاصله‌گرفتن از آنان، با برنامه‌ریزی مجدد در مسیر قرار بگیرند.
همچنین به‌طور کلی می‌توان گفت که بنچ مارکینگ از بیرون به کسب‌وکار نگاه می‌کند، در‌صورتی‌که شاخص کلیدی عملکرد از درون کسب‌وکار را زیر نظر دارد.
نحوۀ انجام بنچ مارک (مراحل و نحوۀ آن)
بنچ مارکینگ نیز مانند دیگر روش‌های ارزیابی، روند مشخصی دارد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم:
برنامه‌ریزی
اولین قدم برای بنچ مارکینگ برنامه‌ریزی است که مهم‌ترین مرحلۀ این فرلیند است. مرحلۀ برنامه‌ریزی شامل مشخص‌کردن جواب سؤالات زیر خواهد بود:
- به دنبال بهبود کدام فرایند یا تیم هستید؟
- این فرایند یا گروه را با چه فرایند یا گروه دیگری مقایسه خواهید کرد؟
- معیار محاسبۀ موفقیت شما چیست؟
زمانی که این مرحله تکمیل شد نمی‌توانید به مرحلۀ بعدی بروید؛ زیرا نتایج مرحلۀ برنامه‌ریزی بر اطلاعاتی که باید جمع‌آوری کنید و موفقیت شما تأثیر می‌گذارد.
جمع‌آوری داده‌ها
در این مرحله شما باید داده‌های مورد نیاز خود را برای انجام برنچ مارکینگ جمع‌آوری کنید. گردهم‌آوردن این اطلاعات می‌تواند کار سختی باشد؛ زیرا ممکن است داده‌های مورد نیازتان محرمانه بوده و شما به‌ناچار به راهکارهای دیگری مانند انجام تحقیق، مصاحبه و برقراری ارتباط با مدیران اصلی سازمان روی بیاورید.
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
هنگامی که تمامی داده‌های مورد نیاز خود را جمع‌آوری کردید، نوبت به مرحلۀ تجزیه‌وتحلیل می‌رسد. در این مرحله باید به درک درستی از کاستی‌ها یا نقص‌های موجود در تیم یا کسب‌وکار خود برسید.
اقدام
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها زمانی ارزشمند است که شما بتوانید از نتایج آن برای تصمیم به عملی استفاده کنید. درحقیقت، در این مرحله شما باید تغییرات مورد نیاز را اعمال کرده و فرایندها را بهبود ببخشید.
نظارت
هیچ برنامۀ منسجمی بدون نظارت بر نتایج و تعیین میزان موفقیت یا دستیابی به اهداف کامل نمی‌شود. در این مرحله با نظارت بر تغییرات صورت‌گرفته، میزان موفقیت اندازه‌گیری شده و با اهداف خود مقایسه می‌شود.
۳ مثال از بنچ مارکینگ کسب‌وکار
در ادامۀ این مطلب به چند نمونۀ رایج از حوزه‌هایی که از بنچ مارک برای رشد در کسب‌وکار استفاده می‌کنند، اشاره خواهیم کرد:
۱) سایت‌های تجارت الکترونیک
سایت‌های تجارت الکترونیک عملکردشان را با آمار خود در گذشته یا سایرین در صنعت مقایسه کرده و بازدهی کسب‌وکار خود را در حوزه‌های عملیاتی مختلف می‌سنجند. این سایت‌ها ممکن است از بنچ مارک برای ارزیابی عملکرد دسته‌بندی‌های محصول جداگانه، پیش‌بینی روند فروش فصلی یا ارزیابی مجدد بازارهای هدف خود، از سوابق مشتری و داده‌های تحلیلی استفاده کنند.
۲) شرکت‌های حوزۀ تکنولوژی
شرکت‌های حوزۀ تکنولوژی اغلب برای موفقیت در صنعت نیاز به نوآوری جدید داشته و در رقابت تنگاتنگی با سایرین در صنعت خود قرار دارند. بنچ مارکینگ می‌تواند به این نوع از کسب‌وکارها، درک بهتری از عملکردشان در مقابل رقبایشان بدهد. برای مثال، مقایسۀ چرخۀ عمر محصولات با میانگین صنعت یکی از رایج‌ترین شاخص‌ها در بنچ مارکینگ در این حوزه است.
۳) کسب‌وکارهای صنعت مهمان‌نوازی
کافه‌ها، هتل‌ها و رستوران‌ها در صنعت مهمان‌نوازی اغلب با رقابت شدیدی روبه‌رو هستند؛ بنابراین دائماً با بنچ مارک مواردی همچون هزینه‌های موادغذایی، مواد مصرفی، نرخ نگهداری و مزایای کارکنان، قیمت‌های خود را تعیین کرده و فرایندهای خود را ارزیابی می‌کنند.
