📅 همه‌چیز دربارۀ ساخت تقویم محتوایی و انواع آن
چرا تقویم محتوایی مهم است؟
آیا می‌دانید پس‌فردا چه چیزی قرار است در بلاگ خود منتشر کنید؟ یا اینکه آیا قرار است در بلاگ چیزی منتشر کنید یا در یکی از شبکه‌های اجتماعی؟ تصور کنید که نمی‌دانید و قرار است بدون هیچ دیدی، پس‌فردا از راه برسد. چقدر باید وقت صرفِ فکر‌کردن و ایده‌پردازی و… کنید تا محتوای موردنظرتان را پیدا کنید؟ احتمالاً هرج‌و‌مرجی را که در آن گیر می‌افتید حس کردید.
پس چگونه باید از این چالش بزرگ عبور کنیم؟ شاید پاسخ شما به‌صراحت «برنامه‌ریزی» باشد که تا حدودی هم درست است، اما آیا برای مقولۀ پیچیده و پر از رقیب محتوا، یک برنامه‌ریزی صِرف، کار شما را راه می‌اندازد؟ قطعاً خیر. در این مطلب از وی‌پدیا قصد دارم سراغ بررسی چیستی تقویم محتوایی بروم و انواع آن را معرفی کنم. اگر به دنبال نظم و چهارچوب‌بخشیدن به بخش بازاریابی محتوایی کسب‌وکار خود هستید یا اینکه می‌خواهید به‌وسیلۀ محتوا روی پرسونال برندینگ خود کار کنید، تا انتهای این مطلب را مطالعه کنید.
تقویم محتوایی (Content Calendar) چیست؟
یک تقویم محتوایی که با نام تقویم تحریریه (Editorial Calendar) هم شناخته می‌شود، جدولی است که در آن مشخص می‌شود محتواها در چه کانالی، چه زمانی، با چه فرمتی و برای کدام مخاطب هدف منتشر می‌شوند. اینکه در تقویم محتوایی خود چه ویژگی‌هایی را می‌خواهید بنویسید، بستگی به شما دارد؛ ولی معمولاً در آن از پروموشن‌ها، کمپین‌ها، همکاری با برندهای دیگر و… نیز نام برده می‌شود.
از نگاه روان‌شناسی، تقویم محتوایی چرا مهم است؟
درست است که خود تقویم محتوایی فواید زیادی دارد، اما تصویرسازی‌ای که به‌وسیلۀ ساخت یک تقویم در ذهن ایجاد می‌شود، پای تئوری‌های روان‌شناسی را نیز به این موضوع باز می‌کند و مشخص می‌شود که چرا ساخت یک تقویم محتوایی می‌تواند به کار ما بیاید. در زیر به ۲ تئوری اصلی اشاره می‌کنم:
۱) تقویم محتوایی به‌عنوان نوعی مدل بصری عمل می‌کند
این مدل بصری درواقع چیزی آشنا را به ما نشان می‌دهد و به این ترتیب کمک می‌کند که چیزی سخت را راحت‌تر بفهمیم. البته موضوع این نیست که تولید یک نوشته در بلاگ یا توییت‌زدن و استوری‌کردن کار سختی است، بلکه از نظر روان‌شناسی، وقتی موضوعات و اهداف و تمام جهات مربوط به یک موضوع محتوا برایمان مشخص است، راحت‌تر می‌توانیم به تولید آن فکر کنیم.
وقتی همه‌چیز را به‌تفکیک در یک تقویم می‌بینیم، احساس قابل مدیریت بودن آن کار به ما دست می‌دهد. این حس سختی کار را کم می‌کند و چه‌بسا روند را آسان‌تر و جذاب‌تر نیز خواهد کرد.
۲) یک تقویم بصری ساده، درک مباحث سخت را آسان می‌کند
تحلیل‌های مبتنی بر هزینه و فایده بیان می‌کنند که رفتار ما بسته به سخت‌بودن یا آسان‌بودن یک پدیده، مبحث یا کار، تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. طبق قانون Hick، هرچقدر گزینه‌های روی میز بیشتر باشد، تصمیم‌گیری برای ما سخت‌تر می‌شود. چون وقتی تقویمی نداریم، مشخصاً چندین و چند ایده و موضوع در ذهن ما پرسه می‌زند، اما با وجود یک تقویم، برای هر تاریخ و زمان مشخص فقط یک گزینه داریم و این کارِ ما را برای تولید آن محتوا ساده می‌کند.
۳ مزیت استفاده از تقویم محتوایی
احتمالاً با همین دو دلیل روان‌شناسانه، دلیل مهم‌بودن تقویم محتوایی را درک کرده باشید و بسیار واضح است که تولید محتوای مبتنی بر تقویم، مزیت‌های فراوانی دارد که در ادامه به ۳ مزیت اصلی اشاره می‌کنم:
۱) پرکردن خلأها با نگاهی موشکافانه
تقویم محتوایی دربارۀ اینکه چگونه دربارۀ محتوای خود فکر می‌کنید و اینکه چگونه محتوای خود را می‌بینید، دیدگاه جدیدی در اختیارتان می‌گذارد؛ چون به زوایایی از آن پی می‌برید که شاید تا قبل از آن به آن‌ها توجهی نمی‌کردید. همچنین، باعث می‌شود که شما محتوای خود را از چشم‌انداز بزرگ‌تری بررسی کنید و با این نگاه کلی، قسمت‌هایی از آن را ببینید که با نگاه تکی به هر محتوا قابل مشاهده نبودند.
وقتی در روند تولید محتوا درگیر جزئیات می‌شوید، به‌سادگی ممکن است راه خود را گم کنید و حواستان پرت شود، پس داشتن چشم‌اندازی وسیع‌تر از آنچه از محتوا می‌خواهید، به شما این کمک را می‌کند که هم محتوای بهتری تولید کنید و هم تقویم را در دفعات بعد، بهتر و دقیق‌تر بچینید.
۲) امکان برنامه‌ریزی حول مناسبت‌های مهم
چه در سطح جهانی چه در خود ایران، انواع و اقسام مناسبت‌ها وجود دارد و اگر می‌خواهید محتوایی که تولید می‌کنید مبتنی بر وقایع روز باشد، باید طبق این مناسبت‌ها محتوا تولید کنید. وقتی از مدتی قبل‌تر برای رویدادی مهم برنامه‌ریزی می‌کنید، دقیقاً خواهید دانست که قرار است چه‌کار کنید و از آن رویداد چه می‌خواهید: فروش بیشتر، آگاهی از برند، پرکردن فرم، بازدید از ویدئو، گرفتن کامنت و… . همان‌طور هم که قطعاً می‌دانید، سالیان سال است که بسیاری از برندهای معروف، برای رویدادهای خاص مانند شب یلدا، نوروز و… برنامه‌ریزی می‌کنند و مشخصاً پشت تمام این کمپین‌ها، یک تقویم محتوایی قوی، دقیق و هدفمند وجود دارد.
۳) اختصاص‌دادن زمان مناسب برای تولید هر محتوا
به‌ظاهر شاید پروسۀ تولید بسیاری از محتواها ساده به نظر برسد، اما وقتی نوبت به آن‌ها می‌رسد، تازه متوجه می‌شویم که چقدر آن‌ها به تلاش نیاز دارند و اگر بدون تقویم قرار است پشت‌سر‌هم از این دست محتواها تولید کنیم، قطعاً در زمان‌بندی به مشکل خواهیم خورد. اما اگر از قبل در تقویم محتوایی زمان کافی را برای تولید هر محتوا در نظر بگیریم و تقسیم کار را به‌درستی انجام دهیم، قطعاً از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌شود.
تقویم محتوایی سالانه، ماهانه یا هفتگی؟
نمی‌توان به‌سادگی یک نسخه را برای همه پیچید. اگر چشم‌انداز خوبی برای کسب‌وکار خود دارید و می‌دانید که دقیقاً چه می‌خواهید، خب ساخت یک تقویم محتوایی طولانی‌مدت کار راحت‌تری برای شما خواهد بود. اما نکتۀ اصلی اینجاست که با بخش‌بخش‌کردن تقویم محتوایی به تقویم‌های مثلاً ماهانه، می‌توانید به‌خوبی عیب‌یابی کنید و روند خود را به سمت و سوی بهتری هدایت کنید. اما بهتر است ۳ مرحلۀ زیر را برای ساخت یک تقویم محتوایی در نظر بگیرید:
- ابتدا یک تقویم کلی سالانه بسازید.
- ایده‌ها را جمع‌آوری کنید.
- محتواها را مبتنی بر این ایده‌ها در تقویم‌های ماهانه بگنجانید.
هدف اصلی این است که از بالاتر به آنچه قرار است تولید و منتشر کنید، نگاه کنید. به عبارت دیگر، نیاز است در همین حین که سرتان پایین و در حال تولید محتوا هستید، سر خود را بالا بگیرید و روند کلی را مشاهده کنید و همۀ جوانب را در نظر بگیرید.
محتوای بلاگ و شبکۀ اجتماعی باید تقویم جداگانه داشته باشند؟
قطعاً خیر! درواقع هیچ‌کس نمی‌تواند برای این کار غلط و درستی تعیین کند و همه‌چیز به تیم بازاریابی محتوایی شما بستگی دارد. بسیاری از استراتژیست‌های محتوایی تقویم را مبتنی بر پرسوناهای مشتریان خود می‌چینند، چون این‌گونه تشخیص داده‌اند که ممکن است در هر پلتفرمی با پرسونای خاصی طرف باشند، به همین خاطر ممکن است بخواهند تقویم‌هایی جداگانه بسازند. اما در‌عین‌حال، بسیاری از برندها نیز یک تقویم کلی برای بلاگ و شبکه‌های اجتماعی خود دارند که طبق آن پیش می‌روند.
۱۵ نوع محتوا برای تولیدکردن
در این مرحله شما باید تصمیم بگیرید که می‌خواهید در تاریخ‌های مختلف تقویم، چه نوع محتواهایی تولید و منتشر کنید. در ادامه به ۱۵ نوع محتوا اشاره می‌کنم تا بتوانید از آن‌ها ایده بگیرید. مشخصاً تنوع محتواها می‌تواند بالاتر باشد و این لیست برای ایده‌گرفتن شماست.
- بلاگ‌پست
- پست در شبکه‌های اجتماعی
- پست‌های سریالی و مرتبط
- عکس
- ویدئو
- مطالعۀ موردی
- اینفوگرافیک
- نمودار
- کتاب‌های الکترونیکی
- اخبار مرتبط با برند و زمینۀ کاری
- محتوای فصلی
- خبری دربارۀ محصولی جدید
- خبر دربارۀ صنعت کاری
- پادکست
- ویدئوکست
چه اطلاعاتی از هر محتوا باید در تقویم ثبت شود؟
چه اطلاعاتی از هر محتوا باید در تقویم ثبت شود؟این موضوع به این بستگی دارد که شما چقدر از شرایط کسب‌وکار خود آگاه هستید و چقدر اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت دارید. برای مثال، بسیاری از اطلاعات می‌توانند برای بعضی از کسب‌وکارها بیهوده باشند و در‌عین‌حال برای بقیه حیاتی. در زیر به تعدادی از این اطلاعات اشاره می‌کنم.
- عنوان محتوا
- خلاصۀ کپشن موردنظر برای شبکه‌های اجتماعی
- فرد مسئول تولید محتوا
- ویرایشگر محتوا
- مخاطب هدف
- هدف از انتشار محتوا (آگاهی از برند، خرید و…)
- تاریخ تحویل و تاریخ انتشار
- کلمات کلیدی
- عکس‌ها و المان‌های بصری مورد نیاز
- کانال‌های دیگر برای انتشار
۴ نوع تقویم محتوایی
بسته به کسب‌وکار و تیمی که دارید، تقویم محتوایی شما می‌تواند متفاوت باشد و شما در این موضوع دست کاملاً بازی دارید. اما در ادامه به ۴ نوع تقویم محتوایی اصلی اشاره می‌کنم.
۱) تقویم بازاریابی محتوایی
همان‌طور که در بالاتر هم به آن اشاره کردیم، این یک نوع تقویم محتوایی است که تقریباً همۀ اعضای تیم بازاریابی محتوایی روی آن کار می‌کنند و طبق استراتژی و برنامۀ آن جلو می‌روند. این تقویم به بررسی و به‌روزرسانی بیشتری نیاز دارد؛ چون به‌مراتب، حجم کاری بالاتر و هماهنگ‌کردن بیشتری می‌خواهد. اما این نوع تقویم به خاطر اینکه ممکن است گاهی همپوشانی در وظایف ایجاد کند، باید به‌خوبی مدیریت و چیده شود.
۲) تقویم محتوایی بلاگ
همان‌طور که از نامش پیداست، این تقویم به‌طور اختصاصی روی محتوای بلاگ شما متمرکز است. بسته به استایل بلاگتان، در این تقویم می‌توانید همۀ محتواها و ویژگی‌هایشان را شخصی‌سازی کنید. این کار باعث می‌شود که بتوانید محتوای تعامل‌پذیرتر و سرگرم‌کننده‌تری تولید کنید. داشتن تقویم محتوایی بلاگ به شما این امکان را می‌دهد که کارایی محتواهای تولیدی خود را بسنجید و برای بهبود کیفیت آن‌ها اقدام کنید.
۳) تقویم بازاریابی شبکه‌های اجتماعی
یک تقویم بازاریابی شبکه‌های اجتماعی به‌منظور برنامه‌ریزی برای تولید و انتشار پست‌ها، استوری‌ها و هرآنچه مربوط به شبکۀ اجتماعی می‌شود، مفید خواهد بود. به‌خصوص وقتی قرار است که در طول روز، انواع و اقسام محتواها را در تعداد بالا در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید، استفاده از یک تقویم می‌تواند بسیار کمک‌حال شما باشد.
۴) تقویم بازاریابی ایمیلی
این هم نوع دیگری از تقویم محتوایی است که شاید بیشتر جنبۀ بازاریابی و معیارهایی مثل تبدیل و… آن مدنظر باشد؛ اما به‌هر‌حال در بازاریابی ایمیلی نیز محتوایی وجود دارد که برای آن و سایر مواردی که مربوط به یک ایمیل تبلیغاتی است، به یک تقویم محتوایی نیاز است که در آن مشخص می‌کنید چه چیزی را با چه هدفی، در اختیار چه کسانی و در چه زمانی ارسال کنید.
۵ فرمت تقویم محتوایی
این موضوع که تقویم را با چه فرمتی درست کنیم و در اختیار بقیۀ اعضای تیم قرار دهیم به خود شما و نحوۀ تعاملتان با دیگران بستگی دارد؛ اما در ادامه به ۵ نوع فرمت رایج تقویم محتوایی اشاره می‌کنم.
۱) اکسل/گوگل شیت
هردوی این ابزارها تقریباً ویژگی‌های یکسانی دارند که قابلیت شخصی‌سازی را نیز در اختیار شما می‌گذارند. برتری گوگل شیت نسبت به اکسل این است که می‌توانید آن را به‌صورت آنلاین در اختیار تمام اعضای تیم بگذارید و همه در آن واحد توانایی ویرایش آن را نیز دارند.
۲) ورد/گوگل داک
مانند اکسل و گوگل شیت، این دو ابزار نیز قابلیت‌های مشابهی دارند که مشخصاً ورد مانند اکسل نسبت به نسخه‌های آنلاین قابلیت‌های بیشتری دارد؛ اما به‌اشتراک‌گذاری و به‌روزرسانی آنلاین گوگل داک برای تعامل بهتر با اعضای تیم، از ویژگی‌هایی است که باید در نظر داشته باشید.
۳) پی‌دی‌اف
این هم نسخۀ دیگری از تقویم محتوایی است که مزیت اصلی آن این است که کسی نمی‌تواند آن را ویرایش کند و در هر سیستمی ظاهر یکسانی دارد.
۴) تقویم گوگل
تقویم گوگل به شما این امکان را می‌دهد که مناسبت‌ها و قرارهای خود را ثبت و برنامه‌ریزی کنید و می‌توانید از آن برای پیشبرد اهداف محتوایی خود نیز استفاده نمایید.
۵) پلتفرم‌های آنلاین یا نرم‌افزارها
این ابزارها نیز در اختیار شما هستند تا با امکانات بسیار بیشتری بتوانید تقویم خود را بچینید. این ابزارها دسترسی راحت و کارایی ساده‌ای دارند که می‌توانند بهره‌وری در استفاده از تقویم را افزایش دهند؛ چون با داشتن المان‌های بصری بیشتر، استفاده از تقویم را آسان می‌کنند.
درنهایت، با هر فرمت و نوعی که می‌خواهید و در توانتان هست، هرچه زودتر تقویم خود را بسازید که داشتن یک تقویم بد، بهتر از نداشتن آن است؛ چون تمامی باگ‌ها و مشکلات پیش روی شما با چند بار ساختن تقویم حل می‌شود.