اگر اهل فیلم و سریال باشید، احتمالاً با شنیدن عبارت تبلیغات خلاقانه، ناخودآگاه به یاد سریال مد مِن (Mad Men) میافتید. مردان دیوانهای که در کوتاهترین زمان، کارها و ایدهها را به جذابترین و خلاقانهترین شکل ممکن انجام میدادند. اما در واقعیت، خلاقیت در کمپین تبلیغاتی پیچیدهتر از این حرفهاست.
در این بلاگپست به ویژگیهای یک تبلیغ خلاقانه اشاره میکنیم، با انواع تبلیغات آشنا میشویم و در ادامه، نمونههای تبلیغات خلاقانۀ ایرانی و خارجی را میبینیم.
فهرست محتوا
ویژگیهای تبلیغات خلاقانه چیست؟
تبلیغات خلاقانه در ابتدا مخاطب را غافلگیر میکند و درنهایت او را به فکر وامیدارد. تبلیغات خلاقانه باید داستانی قدرتمند با جذابیتهای بصری داشته باشد. برای نمونه، این ویدئوی تبلیغاتی با هدف فرهنگسازی برای بستن کمربند ایمنی را ببینید:
تبلیغ خلاقانه برای فرهنگسازی بستن کمربند ایمنی
دو ثانیۀ ابتدایی و پنج ثانیۀ انتهایی ویدئوی تبلیغاتی بسیار مهم است. در دو ثانیۀ ابتدایی باید یک چیز غیرعادی نمایش دهید؛ به این کار در اصطلاح، شکاف کنجکاوی (Curiosity Gap) میگویند؛ زیرا مخاطب را به دیدن ادامۀ تبلیغ تشویق میکند. در پنج ثانیۀ نهایی باید داستان آن چیز غیرعادی را حل کنیم؛ بهقولی گرهگشایی کنیم و تیر آخر را به مخاطب بزنیم.
در این ویدئوی تبلیغاتی که نمونۀ کپیشدۀ ایرانیاش را هم دیدهایم، آن چیز غیرعادی چه بود؟ یک مرد که مانند بچهها ماشین خیالیاش را میراند، در پنج ثانیۀ نهایی چه چیزی را حل کرد؟ پیام تبلیغاتیاش نشان داد: «زندگی را در آغوش بگیرید؛ همیشه کمربند ایمنی خود را ببندید.»
لوک سالیوان در کتاب تبلیغات خلاق، سه ترفند را برای رسیدن به ایدۀ تبلیغاتی خلاقانه معرفی میکند:
- ترفند اول: فقط انجامش بده. خیلی سریع دستبهکار شوید.
- ترفند دوم: خودت را جای مشتری بگذار، بعد از استفاده از محصول چه حسی خواهی داشت؟
- ترفند سوم: از کمک همکارانت برای پرورش ایده کمک بگیر.
سالیوان در این کتاب میگوید وقتی یک تبلیغ ارزش نگاهکردن دارد که هم یک چیز غیرعادی داشته باشد و هم یک چیز تأملبرانگیز؛ درست مانند همین ویدئویی که با هم تماشا کردیم.
انواع تبلیغات خلاقانه
انواع تبلیغات خلاقانه به چهار دستۀ کلی تقسیم میشوند:
- تبلیغات خلاقانۀ کاغذی؛
- تبلیغات خلاقانۀ رادیویی؛
- تبلیغات خلاقانۀ تلویزیونی؛
- تبلیغات خلاقانۀ آنلاین و اینترنتی.
۱) تبلیغات کاغذی
اولین آگهی چاپی در سال ۱۴۷۲ در انگلیس منتشر شد. از آن تاریخ تا حالا تبلیغات کاغذی در روزنامهها، مجلات، بروشورها، بیلبوردها و… برای انتقال پیام برند به کاربر نهایی در دسترس است. در این روش تبلیغاتی، تبلیغدهنده به ناشر پول میدهد تا آگهیاش را در نشریه منتشر کند.
۲) تبلیغات رادیویی
ریشۀ تبلیغات رادیویی برمیگردد به سال ۱۹۲۰، یعنی زمانی که اولین ایستگاههای تجاری رادیو در آمریکا شروع به کار کرد. رادیو همچنان یک پلتفرم تبلیغات و بازاریابی برای گسترش یک رویداد اسپانسری یا معرفی یک محصول جدید است.
در این شیوۀ تبلیغاتی، تبلیغدهنده برای انجام تبلیغات خلاق به ایستگاههای رادیویی پول پرداخت میکند تا در فواصل زمانی معین، بین موسیقی یا برنامههای رادیویی تبلیغاتش پخش شود.
۳) تبلیغات تلویزیونی
سرچشمۀ تبلیغات تلویزیونی برمیگردد به دهۀ ۱۹۴۰، که کوران کمپینهای انتخاباتی و سیاسی بود. امروزه هر کسبوکار مجازی میتواند در تلویزیون تبلیغ انجام دهد. در این روش تبلیغاتی، تبلیغدهنده به صداوسیما یا شرکتهای واسط پول پرداخت میکند تا تبلیغاتش در بین برنامهها و سریالهای تلویزیونی به نمایش درآیند.
هنوز که هنوز است، تبلیغات تلویزیونی در ایران یکی از مؤثرترین روشهای تبلیغاتی برای آگاهی از برند و افزایش اعتبار برند است.
۴) تبلیغات اینترنتی
تبلیغات اینترنتی در اواسط دهۀ ۹۰ میلادی، با راهاندازی تبلیغات بنری، فعالیت رسمی خود را شروع کرد. با گسترش اینترنت، این روش نیز گسترش پیدا کرد و انواع و اقسام دیگری مانند تبلیغات همسان به آن اضافه شد.
اینکه از کدامیک از این روشها برای انجام تبلیغات خلاقانه هدفمند استفاده کنید، بستگی به هدف شما از تبلیغات و مخاطبانی که با این تبلیغ هدف گرفتهاید، دارد.
تبلیغات خلاقانۀ خارجی
در اینجا چند مورد از تبلیغات خلاقانۀ خارجی را با هم میبینیم که اثرگذاری بالایی را داشتند:
۱) نایکی: Just Do It
آیا میدانستید روزگاری نایکی، تقریباً محصولاتش را بهطور انحصاری برای دوندگان دوی ماراتن تولید میکرد؟ در ادامه شوق و انگیزۀ بدنسازی در جامعه گسترش پیدا کرد و این مورد از نظر بخش بازاریابی نایکی، فرصتی طلایی برای پیشیگرفتن از رقیب سنتیشان ریبوک (Reebok) بود (در آن زمان، ریبوک کتانیهای بیشتری نسبت به نایکی میفروخت). بنابراین، نایکی در اواخر دهۀ هشتاد میلادی کمپینی را با شعار تبلیغاتی «Just Do It»، بهمعنای «فقط انجامش بده» طراحی کرد.
این تبلیغات خلاقانه کار خودش را کرد! فروش نایکی از ۸۰۰میلیون دلار در سال ۱۹۸۸، به بیشتر از ۹.۲میلیارد دلار در سال ۱۹۹۸ رسید.
«فقط انجامش بده»، کوتاه و جذاب بود و درعینحال همۀ چیزهایی را که مردم هنگام ورزش احساس میکردند، در بر میگرفت.

۲) فولکسواگن: کوچک فکر کن!
بسیاری از بازاریابها و متخصصان تبلیغات، این تبلیغات خلاقانۀ فولکسواگن را استاندارد طلایی در تبلیغات مینامند. این تبلیغ جذاب در سال ۱۹۴۰ توسط یک گروه افسانهای در دویل دین و برنباخ (DDB) ساخته شد.
این کمپین برای پاسخ به یک سؤال شروع شد: «چطور میتوانید تصورات مردم را نهتنها دربارۀ یک محصول، بلکه دربارۀ گروهی از مردم تغییر دهید؟»
همانطور که میدانید، آمریکاییها همیشه تمایل به خرید ماشینهای بزرگ داشتند و طبق تاریخ، حتی ۱۵ سال بعد از پایان جنگ جهانی دوم، اکثر آمریکاییها از خرید خودروهای کوچک آلمانی سر باز میزدند.
پس این تبلیغات خلاقانۀ فولکسواگن چه تغییری ایجاد کرد؟ این تبلیغ دقیقاً مطابق انتظارات مخاطبان بود. «فکر میکنی من کوچیکم؟ بله هستم!» آنها هرگز سعی نکردند چیزی باشند که نبودند.
چه درسی از این نوع تبلیغات خلاقانه میتوان گرفت؟ سعی نکنید شرکت، محصول یا خدمات خود را بهعنوان چیزی که نیست معرفی کنید. مصرفکنندگان صداقت را درک میکنند و از آن قدردانی میکنند.

۳) ولوو: The Epic Split feat؛ فرانکی وارد میشود!
تبلیغ شگفتانگیز شرکت خودروسازی ولوو در سال ۲۰۱۳ با حضور ون دمه بازیگر نقش فرانکی، یکی دیگر از تبلیغات خلاقانۀ خارجی است که حسابی سروصدا به پا کرده است. در ابتدای این تبلیغ، فرانکی، برخلاف فیلمهای مهیج و اکشنش، پاهای خود را روی دو خودروی ولوو که دندهعقب میروند، گذاشته است و پاهایش را در همین حین، بهآرامی ۱۸۰ درجه باز میکند.
تمام اِلمانهای این تبلیغ، خلاقانه، کاردرست و حرفهای است و به بیننده «حس امنیت و اعتماد» را منتقل میکند و هنوز که هنوز است، پس از گذشت چندین سال از آن، همچنان اثرگذاری خود را دارد.
این تبلیغ باعث شد تا در سراسر جهان مردم با شنیدن نام ولوو یک کلمه در ذهنشان تداعی شود و آن چیزی نیست جز امنیت! اما شاید برایتان جالب باشد که ولوو حتی در فهرست ۱۰ خودروی امن بازار هم نیست و اینجا اهمیت تبلیغات خلاقانه، خودش را نشان میدهد.
تبلیغات خلاقانۀ مشاغل
حرفههای مختلف برای اینکه در این بازار پررقابت به هدف خود برسند، نیاز دارند از تبلیغات خلاقانه استفاده کنند. در ادامه چند نمونه از تبلیغات خلاقانۀ مشاغل را که حسابی مورد توجه کاربران قرار گرفته است، با هم میبینیم:
۱) Wendy’s: گوشت گاو کجاست؟
در ژانویۀ ۱۹۸۴ یک تبلیغ از صنایع غذایی وندی روی آنتن رفت. در این تبلیغ، سه پیرزن حضور داشتند که با دقت به بررسی همبرگرهایی از دو رقیب اصلی وندی میپرداختند. آنها گوشت کوچک آن دو رقیب در برابر اندازۀ بزرگ نان همبرگر را به سخره میگرفتند و یکی از آنها، یعنی خانم پِلر، مدام تکرار میکرد:
Where’s the Beef?
این تبلیغ کار خودش را کرد و درصد قابل توجهی به فروش و سود این شرکت افزود. از همهگیری این تبلیغ فقط همین را بگوییم که حتی پای جملۀ «Where’s the Beef?» به مناظرات انتخاباتی آمریکا باز شد. این تبلیغ، یکی از تبلیغات خلاقانۀ مشاغل است که نشان داد نیازی نیست کسبوکارها برای موفقیت در تبلیغات، حتماً از سلبریتیها استفاده کنند.
ویدئوی تبلیغ برند وندی با شعار تبلیغاتی Where’s the Beef
۲) IKEA؛ برجستهسازی مشکلات!
یک تیم تبلیغاتی در استانبول ترکیه، یک پوستر تبلیغاتی را برای IKEA طراحی کردند که یک مشکل بزرگ برای خانمها را برجسته میکند. آنها روی کمبود فضای کمد دست گذاشتند و با استفاده از تبلیغات خلاقانه، راهی را برای فروش محصولاتی که این مشکل را مرتفع کردهاند، باز کردند.

۴) STIHL؛ گورش رو گم میکنه!
شرکت STIHL با این تبلیغات خلاقانه نشان داد که دمندهها و دستگاههای دیگرش کاری میکنند که اخبار بد، دُمش را بگذارد روی کولش و حالا حالاها سمت شما نیاید!
یکی از شیوههای تبلیغات خلاقانه این است که بگویی یا نشان دهی که چطور محصولت از پس مشکلات مشتری برمیآید.

۵) Bench Fix؛ اسپایدرمن شو!
دیگر تبلیغی که در فهرست برترین تبلیغات خلاقانۀ مشاغل جا میگیرد، تبلیغ شرکت Bench Fix است که محصولاتی را تولید میکند که به موها حالت میدهند. این تبلیغ، مخاطب جوان را با استفاده از تصاویر غیرمعمول، هدف قرار داده است.

۶) باشگاه بندسازی؛ از FAT به FIT
این تبلیغ شاید موردعلاقۀ عدهای نباشد، اما تلفیق متن و تصویر، یک معجون حرفهای درست کرده است؛ معجونی که خیلی ساده و بدون طرح هیچ معمایی، مفهوم را میرساند.

تبلیغات خلاقانۀ محیطی
هنوز هم یکی از بهترین روشهای تبلیغ، استفاده از تبلیغات محیطی است؛ البته به شرطی که خلاقانه باشد و در جای درست بهکار رود. در ادامه چند مدل از تبلیغات خلاقانۀ محیطی را با هم تماشا میکنیم.
۱) هر دو سمت داستان را ببین!
شرکت تبلیغاتی BBDO New York با هوشمندی تمام این تبلیغ جالب و جذاب را با شعار تبلیغاتی «هر دو سمت داستان را ببین»، برای BBC طراحی کرد. این تبلیغ خلاقانۀ بیلبوردی در محل تقاطع دو خیابان نصب شده است که یک سمت داستان در یک خیابان و سمت دیگر در خیابان دیگر است.

۲) قدرتمندتر از درد!
یکی از خلاقانهترین استراتژیهای بازاریابی، یک روش غیرمتعارف با هدف افزایش آگاهی از برند به نام «بازاریابی چریکی» است. کمپینهای بازاریابی چریکی اغلب ارزان، نوآورانه و بسیار خلاقانه هستند. این تبلیغات خلاقانه تلاش میکنند که وایرال شوند و در سریعترین زمان ممکن، به تصویر برند ما و آگاهی از آن کمک کنند.
ایبوپروفن، برند دارویی انگلیسی، توانسته است با تبلیغات خلاقانه بهطرز قابل توجهی احساس سردرد را به تصویر بکشد. این تبلیغ جالب با شعار «More Powerful Than Pain» بهمعنای «قدرتمندتر از درد»، موفق شد برای مدت طولانی، توجه مشتریان را بهسمت خودش جلب کند.

۳) جرئت یا حقیقت در نیویورک
در سال ۲۰۱۳، فقط با بودجۀ ۲۳ دلار، چلسی دیویسون، بازیگر و کمدین آمریکایی، تصمیم گرفت کاری را انجام دهد تا نیویورکیها را تشویق کند که از فضاهای محصور خود بیرون بیایند و کاری برونگرا و حتی کمی عجیبوغریب مانند درآوردن ادای اردک، حرفزدن با یک غریبه و… را انجام دهند.
دیویسون ۳۰۰ کارت جرئت یا حقیقت چاپ کرد و آنها را در اقصینقاط شهر نیویورک چسباند. گاهی از افرادی که کارتها را برمیداشتند فیلم گرفته میشد. عدهای جرئت را انتخاب میکردند و عدۀ دیگری حقیقت را، که تمام اینها اتفاقات جالبی را رقم زده است که میتوانید آنها را در این ویدئو تماشا کنید. بعد از وایرالشدن این ویدئوها، چلسی دیویسون روی این نوع فعالیت، کپیرایت ثبت کرد و صاحب حق کپیرایت این نوع تبلیغات شد!
۴) لگوبازی یا شهرسازی؟
از تبلیغات خلاقانۀ محیطی میتوان به تبلیغ محیطی لگو در مالزی اشاره کرد. همانطور که در تصویر میبینید، این تبلیغ، از محیطی که در آن حضور دارد، به بهترین نحو ممکن، بهعنوان بخشی از خود تبلیغ استفاده میکند.

۵) کک افتاده به جونش!
بازار بزرگ حیوانات خانگی JAKPETZ در اندونزی، تبلیغ اسپری Frontline Flea & Tick را در کف مرکز خرید خود نصب کرد. وقتی از طبقات بالایی بازار به این تبلیغ نگاه کنی، به نظر میرسد که مردم مانند «ککهایی» هستند که به جان سگ بینوا افتادهاند!

۶) تبلیغات سهبعدی!
چه کسی گفته نمیتوانید از تبلیغات خلاقانۀ سهبعدی در سطح شهر استفاده کنید؟ این تبلیغ خارقالعادۀ سهبعدیِ Science World (یک مرکز تحقیقاتی و بهنوعی یک موزه)، با استفاده از اجزای سهبعدی و متن تبلیغ مرتبط، مخاطب هدفش را میخکوب میکند.

۷) روشن شو!
تبیغات خلاقانه محیطی تنها به استفاده از متن و تصویر مناسب با محیط ختم نمیشود، گاهی برای خلاقیت تبلیغاتی باید از المانهایی استفاده کرد که تبلیغ را تعاملی میکنند.
The Economist برای این تبلیغ محیطیاش، سنسوری را تعبیه کرد که وقتی فردی از زیر آن رد شد، چراغ غولپیکر موجود در آن روشن شود!

۸) بیل را بکش!
شرکت تبلیغاتی Saatchi & Saatchi برای تبلیغات فیلم Kill Bill اثر کوئنتین تارانتینو در نیوزلند دست به تبلیغات خلاقانه زدند و تمام خلاقیت خود را پای آن گذاشتند. در این تبلیغ، نهتنها از فضای بیلبورد استفاده شده، بلکه از محیط هم برای بیشتردیدهشدن تبلیغ استفاده شده است. اوما ترومن، شمشیر و پاشش خون، ترکیب فوقالعادۀ یکی از بهترین تبلیغات محیطی را تشکیل میدهند.

طرح های تبلیغات خلاقانه
۱) شیر میخوای؟
این تبلیغ خلاقانه که با شعار تبلیغاتی «Got Milk» در سال ۱۹۹۳ منتشر شد، توانست بهتنهایی فروش شیر در کالیفرنیا را ۷درصد در طی یک سال افزایش دهد. اما امروزه این تأثیرگذاری از مرزها گذشته و به یک رویه در تبلیغات بدل شده است و تقلیدهای فراوانی از آن شده است. تابهحال چند تبلیغ با عنوان «Got …?» شنیدید؟
توجه داشته باشید که مخاطبان هدف این تبلیغ، کسانی که شیر مصرف میکردند نبودند، بلکه روی افرادی متمرکز شده بود که قبلاً مصرفکنندۀ شیر بودند!

۲) مینیمالیسم جادویی!
استفادۀ عالی از مینیمالیسم در این سری از تبلیغات خلاقانۀ نخ دندان Colgate، پیام و هدف از تبلیغ را بهسادگی به مخاطب منتقل میکند. به همین دلیل، در جایگاه دوم فهرست طرح های تبلیغات خلاقانه قرار گرفته است.

۳) پیر نشو لعنتی!
این طرح Nivea برای محصولات مراقبت پوستی مردانهاش، یکی دیگر از طرح های تبلیغات خلاقانه دنیاست؛ زیرا خیلی ساده و با استفاده از یک تصویر نشان میدهد که لحظات احساسی زندگی چه تأثیری میتواند روی پوست شما داشته باشد.

۴) بگذار تصویر سخن بگوید!
گاهیاوقات طرح های تبلیغات خلاقانه خیلی ساده هستند. این سادگی کار خودش را میکند و تمام آنچه ما میخواهیم برایمان به ارمغان میآورد. گاهی باید گذاشت خود تصویر تبلیغ، حرفش را بزند!

۵) سیاه و سفید را به بازی بگیر!
قدرت لکهبری Tide چقدر است؟ تصویر گویای مطلب است!

۶) استفاده از محصول در تصویر تبلیغ
یکی دیگر از استفادههای مناسب از مینیمالیسم. شرکت Barilla با استفاده از طرح اسپاگتی، آتشبازی آغاز سال نو را تداعی کرده است و اینگونه سال نو را به مخاطبانش تبریک گفته است.

۷) برای داشتن خلاقیت باید خلاق بود!
«به حیات وحش دست بده»، کمپینی زیباست که برای فدراسیون جهانی حیات وحش طراحی شده است. این کمپین شامل طرح های تبلیغات خلاقانه است که در آن روی دست افراد، حیوانات مختلف طراحی شده است.

۸) سایهبازی!
میتوانید برای انتقال پیامتان اغراق کنید. شرکت Ariel با تکنیک حذف سایه، توانست قدرت سفیدکنندگی محصولاتش را به نمایش بگذارد.

۹) از حیوانات الهام بگیر!
در این کمپین تبلیغاتی، برند فایبر کاستل طرحهای خلاقانهای از حیوانات و اشیای واقعی ارائه داد که رنگشان با رنگ محصولاتش مطابقت دارد.

تبلیغات خلاقانۀ ایرانی
۱) تبلیغات خلاقانۀ تراکتی کارنامه
حتماً شما هم مثل بقیۀ افراد، تراکتهای تبلیغاتی را که پشت برفپاککن ماشین میگذارند، بدون خواندن یا دیدنش دور میاندازید. یک تراکت تبلیغاتی باید چه ویژگیای داشته باشد تا شما آن را بخوانید؟
کارنامه برای انجام تبلیغات خلاقانه، کاری شبیه به بازی جرئت یا حقیقتِ چلسی دیویسون را انجام داد؛ یک بازاریابی چریکی عالی. کارنامه برای آگاهسازی مردم از خدمت جدیدش یعنی فروش سفارشی خودرو، تراکتی را طراحی کرد که نظر هر بینندهای را به خودش جلب میکند. مخاطب در وهلۀ اول احساس نمیکند که این برگه یک برگۀ تبلیغاتی است.
همانطور که در تصویر میبینید، این تراکت، برگهای است که گویی بهتازگی از دفترچهیادداشت کنده شده است؛ شامل یک متن دستنویس جلبتوجهکننده که مخاطب را مجبور میکند حداقل نگاهی به آن بیندازد و برگۀ پشتی که برگۀ توضیحات است.
این کمپین تبلیغاتی خلاق، در شبکههای اجتماعی حسابی سروصدا کرد و باعث شد که کارنامه به اهدافش از این تبلیغات خلاق، بهنحواحسن برسد.

۲) ایران رادیاتور: پشتم گرمه!
هرچند شخصیت اصلی این تبلیغ یک کپی ناشیانه از یک فیلم هالیوودی است، اما در زمان خودش حسابی مورد توجه واقع شد و آهنگش ورد زبان کوچک و بزرگ شده بود. این تبلیغ خلاقانۀ ایرانی را میتوانید در این ویدئو مشاهده کنید:
تبلیغ «پشتم گرمه» ایران رادیاتور
۳) فیزی و مری: تبلیغات خلاقانه در اینستاگرام
صفحه اینستاگرام فیزی و مری، از معدود صفحههایی است که تبلیغات جذاب و خلاقانهای با ترکیب موشنگرافی و موسیقی برای کسبوکارها تولید میکند. این تبلیغات معمولاً بازخورد خوبی میگیرند و تعداد بازدید بالایی دارند.
۴) شیپور: جوینده راحتتر یابنده است
گاهی برای خلاقبودن نیازی به تصاویر پرزرقوبرق نیست؛ فقط باید به مخاطب، آنچه میخواهد و توجهش را جلب میکند نشان دهید. شیپور با استفاده از همین موضوع و با عبارتهایی مثل استخدام کارگر ساده، استخدام منشی و…، توجه مخاطبان را به تبلیغات خلاقانۀ خود جلب کرد.

نوبت شماست!
حالا نوبت شماست که با ایدهگرفتن از این تبلیغات خلاقانۀ ایرانی و خارجی، دستبهکار شوید و تبلیغ خلاقانۀ خود را ایجاد کنید. یادتان باشد که چیزی را که نیستید ارائه ندهید و صادقانه تبلیغ کنید. درواقع، همانطور که در تبلیغات شعار میدهید، عمل کنید، تا به تصویر برندتان آسیبی وارد نشود.
بلاگپستهای این صفحه میتواند به شما در آشنایی با تبلیغات و ایجاد کمپینهای خلاقانۀ تبلیغاتی کمک کند.