اگر از شما بپرسیم که تاکنون برای حساب کاربری خود در شبکههای اجتماعی مختلف، چه مقدار هزینه کرده‌اید، احتمالاً پاسخ شما «هیچی» است.
این‌طور به نظر می‌رسد که استفاده از شبکههای اجتماعی، ازجمله اینستاگرام، توییتر، لینکدین و… رایگان است. اما آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که دلیل رایگان‌بودن خدمات ارائه‌شده توسط این شبکه‌ها چیست؟ پاسخ به این سؤال، جنبه‌های مثبت و منفی مختلفی را در بر می‌گیرد و کمی پیچیده‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد. برای رسیدن به پاسخ این سؤال، تا انتهای این مطلب از وی‌پدیا همراه من باشید.
از شبکههای اجتماعی تا بازاریابی شبکههای اجتماعی
اگر بخواهیم کمی عمیق‌تر به این مسئله نگاه کنیم، ساختن یک حساب کاربری در شبکههای اجتماعی و حضور فعال در این شبکه‌ها، کاملاً رایگان به نظر می‌رسد. اما اگر نگاه حرفه‌ای‌تری به این فضاها داشته باشید و از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای بازاریابی کسب‌وکار خود استفاده کنید، متوجه می‌شوید که استفاده از این شبکه‌ها، آن‌چنان که به نظر می‌رسد رایگان نیست.
زمانی که برای حضور و جذب مخاطب در این شبکه‌ها و نیز هزینه‌هایی که برای استخدام نیروی ادمین، متخصص شبکههای اجتماعی، تبلیغات و… صرف می‌کنید، همگی هزینه‌هایی هستند که در راه بازاریابی شبکههای اجتماعی برای کسب‌وکار شما صرف می‌شوند. اما اگر واقع‌بین باشیم، میبینیم که تمامی این هزینه‌ها برای بقا و پیشرفت کسب‌وکار شما ضروری هستند.
تجزیه‌وتحلیل داده‌های رسانه‌های اجتماعی، پایه و اساس یک کمپین بازاریابی دیجیتال پیشرفته و مؤثر است و همچنین، نیاز شما به بازاریابی مبتنی بر غریزه را از بین می‌برد. با تجزیه‌وتحلیل رسانه‌های اجتماعی، کسب‌وکارها می‌توانند دقیقاً ببینند که مشتریان چگونه برند آن‌ها را می‌شناسند و با آن تعامل دارند.
داده‌های اجتماعی چیست؟
داده‌های اجتماعی (Social Data) اطلاعاتی هستند که از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی جمع‌آوری می‌شوند. این داده‌ها نشان می‌دهند که کاربران چگونه محتوای شما را مشاهده می‌کنند، به اشتراک می‌گذارند و با آن درگیر می‌شوند. برای مثال، در اینستاگرام، داده‌ها شامل تعداد لایک‌ها، افزایش فالوئرها، تعداد اشتراک‌گذاری‌ها، سیوها، کامنت‌ها، میزان استفاده از هشتگ‌ها، نرخ تعامل و… می‌شود. در توییتر نیز شامل تعداد نمایش‌ها یا ری‌توییت‌هاست.
۸ مزیت منحصربه‌فرد استفاده از شبکههای اجتماعی
تاکنون استفاده از شبکههای اجتماعی برای افراد و به‌ویژه کسب‌وکارها مزایای زیادی را به‌همراه داشته است. در ادامه به بررسی ۸ نمونۀ بارز آن‌ها می‌پردازم.
- دسترسی بالا به مخاطبان: میلیون‌ها نفر از شبکههای اجتماعی استفاده می‌کنند. این شرایط، فرصتی عالی برای کسب‌وکار شماست تا به گروه زیادی از افراد علاقه‌مند به محصولات یا خدماتتان دسترسی پیدا کنید.
- ارتباط مستقیم با مخاطب: در شبکههای اجتماعی، مخاطبان خودشان انتخاب می‌کنند که کسب‌وکار شما را دنبال کنند. این کار باعث می‌شود که شما آن‌ها را بهتر بشناسید، با آن‌ها ارتباط مستقیم داشته باشید و بتوانید در بستری مناسب، محصولات خود را مستقیماً و بدون واسطه به آن‌ها معرفی کنید.
- تولید محتوای ارگانیک: این پلتفرم‌ها به شما این امکان را می‌دهند تا محتواهای خود را در قالب عکس، فیلم، نوشته و…، بسته به نوع شبکۀ اجتماعی، منتشر کنید. این موقعیت، راهی عالی برای معرفی برند خود به افراد علاقه‌مند به کسب‌وکارتان و کمک به آن‌ها برای آشنایی بیشتر با شماست.
- دسترسی به خدمات تبلیغاتی: اگر می‌خواهید فراتر از تولید محتوای ارگانیک بروید، می‌توانید از تبلیغات برای بیشتردیده‌شدن برند و خدماتتان استفاده کنید.
- برندینگ: وقتی با لیدهای علاقه‌مند، ارتباط برقرار می‌کنید، آن‌ها را در معرض شناخت نام تجاری خود قرار می‌دهید. اگر حضور مؤثر، محبوب و قابل اعتمادی داشته باشید، باعث به‌وجودآمدن حس وفاداری و تبدیل مشتری خواهد شد؛ زیرا افراد تمایل دارند از خدمات برندهایی که آن‌ها را خوب می‌شناسند و عملکرد مناسبی دارند، استفاده کنند.
- هدایت ترافیک به سایت: شبکههای اجتماعی، کاتالیزوری عالی برای هدایت ترافیک به سایت شما هستند. اکثر پلتفرم‌های شبکههای اجتماعی به شما اجازه می‌دهند که محتوای خود را به کمک لینک، به سایت خود مرتبط کنید. وقتی محتوای خوبی تولید کنید، می‌توانید مخاطبان را به کلیک روی سایت خود ترغیب کنید. این کار، فرصتی عالی برای شماست تا مخاطبان را با کسب‌وکار و خدمات خود بیشتر آشنا کنید.
- ارزیابی عملکرد: داده‌ها و اطلاعاتی که شبکههای اجتماعی مختلف در اختیار شما قرار می‌دهند، به شما کمک می‌کنند که عملکرد خود را ارزیابی کنید. برای مثال، هر زمان که یک کمپین بازاریابی را اجرا می‌کنید، می‌توانید مشاهده کنید که این کمپین چه عملکرد و نتیجه‌ای داشته است.
- شبکۀ ارتباطی گسترده: نه‌تنها برای کسب‌وکارها، بلکه برای تمامی افراد، استفاده از شبکههای اجتماعی، راهی آسان برای تشکیل یک شبکۀ ارتباطی گسترده است. افراد می‌توانند به‌راحتی با دوستان خود و سایر افراد در سراسر دنیا ارتباط برقرار کنند.
شبکههای اجتماعی، رایگان یا غیررایگان؟ + ۳ دلیل
شبکههای اجتماعی ابزارهای شگفت‌انگیزی هستند که رایگان یا غیررایگان، همچنان ضروری هستند. عضویت در این شبکه‌ها رایگان است، اما بحث‌های مختلفی بر سر اینکه این شبکه‌ها در ظاهر رایگان و در باطن غیررایگان هستند، وجود دارد. در ادامه با ۳ دلیل به شما می‌گویم که چرا این شبکه‌ها، آن‌طور که به نظر می‌رسند، رایگان نیستند.
۱) زمان؛ بزرگ‌ترین هزینه
شما در طول روز چقدر برای استفاده از شبکههای اجتماعی، زمان صرف می‌کنید؟ اغلب، زمان به‌عنوان یک هزینۀ ارزشمند، نادیده گرفته می‌شود. اما زمانی که صرف استفاده از شبکه‌ها می‌کنید و درمقابل، به‌عنوان یک کسب‌وکار، زمانی که مخاطبان شما برای مشاهدۀ محتوای شما صرف می‌کنند، بزرگ‌ترین هزینه‌ای است که هرکسی در قبال استفاده از این شبکه‌ها می‌پردازد.
۲) تبلیغات مستقیم
وقتی افراد روی تبلیغاتی که به آن‌ها ارائه می‌شود کلیک می‌کنند، شبکههای اجتماعی، پولی را برای این کلیک‌ها دریافت می‌کنند. برندها و کسب‌وکارها به آن‌ها پول می‌دهند تا تبلیغاتشان به شما نمایش داده شود. البته این ویژگی در ایران، به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد، تقریباً غیرقابل دسترس است.
۳) داده‌ها و اطلاعات افراد
نظریه‌پرداز و نویسندۀ آمریکایی، داگلاس راشکوف (Douglas Rushkoff)، از اولین کسانی بود که در سال ۲۰۱۱ به این موضوع اشاره کرد: «در فیس‌بوک شما محصول هستید، نه مشتری.»
درواقع، مشتریان فیس‌بوک، تبلیغ‌کننده‌ها هستند و اطلاعاتی که شما در این شبکه‌ها وارد می‌کنید، شامل جست‌وجوها و خریدها، رفتار شما در شبکههای اجتماعی و… همگی محصول به شمار می‌روند و فروشنده، فیس‌بوک است! این فرایند در بسیاری از شبکههای اجتماعی و سایت‌های دیگری نظیر آمازون، که همگی از نظر ارزش بازار، در ده کشور برتر جهان هستند نیز صدق می‌کند.
مستند معضل اجتماعی؛ چهرۀ تاریک رسانه‌های اجتماعی
مستند معضل اجتماعی (The Social Dilemma) که در ژانویۀ ۲۰۲۰ توسط نتفلیکس منتشر شد، به دلیل به‌تصویرکشیدن چهرۀ ترسناک رسانه‌های اجتماعی، حسابی در فضای آنلاین سروصدا کرد. این مستند، فضایی دیستوپیایی (منفی) را به تصویر می‌کشد و ظاهری تیره و تار را از دنیای ویران‌شده از طریق رسانه‌های اجتماعی، دربرابر چشم مردم در سراسر جهان ترسیم می‌کند.
همۀ ما دربارۀ معایب رسانه‌های اجتماعی، از اعتیاد و افسردگی گرفته تا مسائل مربوط به حریم خصوصی شنیده‌ایم. با‌این‌حال، همۀ جنبه‌های استفاده از این شبکه‌ها بد و تاریک نیست. میلیون‌ها نفر از طریق رسانه‌های اجتماعی، ارتباطات معناداری برقرار کرده‌اند، کسب‌وکار ایجاد کرده‌اند و آموزش دیده‌اند. در دوران همه‌گیری کرونا، رسانه‌های اجتماعی در ایجاد ارتباط بین افراد و رشد کسب‌وکارها نقش پررنگی داشته‌اند.
پس بد نیست که در کنار تمامی معایبی که برای استفاده از این شبکه‌ها گفته می‌شود، جنبه‌های مثبت آن‌ها را نیز در نظر بگیریم و فراموش نکنیم که دریافت نتایج مثبت یا منفی استفاده از آن‌ها، کاملاً به نوع استفادۀ ما نیز بستگی دارد.
کلام آخر
مهم است که با آگاهی از جنبه‌های تاریک استفاده از شبکههای اجتماعی، از تسلیم‌شدن دربرابر آن‌ها، صرف زمان بیش‌ازحد و تأثیرپذیری از نتایج منفی و آسیب‌رسان آن‌ها، روی جنبه‌های مثبت و مفید استفاده از آن‌ها تمرکز کرده و تلاش کنیم که بیشترین بهره‌مندی را از این شبکه‌ها داشته باشیم.
به نظر شما خدمات شبکههای اجتماعی با چه اهدافی به‌شکل رایگان ارائه می‌شوند؟ مزایای استفاده از آن‌ها بیشتر است یا معایب آن؟