اسکرول عذاب‌آور یا پدیدۀ رنج‌پیما (Doomscrolling) شبیه به کندن زخم‌هاست. کندن زخم‌ها با اینکه دردناک است، ولی با لذت همراه است. گشت‌وگذار در اخبار منفی شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری نیز چنین حس‌وحالی را به شما منتقل می‌کند. لذتی گذرا ولی همراه با دردی ماندگار که در ناخودآگاه انسان تأثیر می‌گذارد.
در این مطلب، اسکرول عذاب‌آور را توضیح می‌دهیم، با علائم و دلایل بروزش روبه‌رو می‌شویم و در انتها، راهکارهایی را برای توقف یا دست‌کم کاهش این موضوع بیان می‌کنیم. اگر به می‌خواهید با این مسئله آشنا شوید، با ما تا انتهای این مطلب در وی‌پدیا همراه باشید.
اسکرول عذاب‌آور یا رنج‌پیما چیست؟
اسکرول عذاب‌آور یا اسکرول رنج‌آور به‌معنی بررسی وسواس‌گونۀ شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مختلف برای یافتن اخبار منفی است. این پدیده موجب ترشح هورمون‌های استرس می‌شود که می‌تواند بر سلامت روحی و جسمی شما تأثیر بگذارد.
بیایید مانند سندورم اسکرول زامبی‌طور که روی آن نام فارسی دیوپِیما را گذاشتیم، روی این پدیده هم نامی فارسی بگذاریم. به نظر می‌رسد «رنج‌پیما» کلمه‌ای مناسبی برای این پدیده باشد. رنج از عذاب و درد ناشی از این پدیده گرفته شده و پیما هم از پیمایش وام گرفته شده که برگردان اسکرول به فارسی است. از اینجا به بعد، در این مطلب، به‌جای استفاده از اسکرول عذاب‌آور، از عبارت رنج‌پیما استفاده می‌کنیم.
به نظر می‌رسد این عبارت برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ در توییتر استفاده شده است و از آن زمان به بعد، در سطح دنیا به‌کار برده شد، تا اینکه پس از شروع همه‌گیری بیماری کرونا در ماه مارس و آوریل ۲۰۲۰، استفاده از این عبارت به اوج خودش رسید.
اگرچه ویروس کرونا مانند بختک بر اخبار این چند سال اخیر افتاده است و هر خبری خواه‌ناخواه با این بیماری مرتبط شده است، ولی پدیدۀ رنج‌پیما لزوماً تنها مرتبط با بیماری کرونا نیست؛ زیرا این پدیده بیشتر مرتبط با پیگیری اخبار منفی است. به‌طور مثال، کسی که اخبار منفی ناشی از مرگ‌ومیر کرونا را دنبال می‌کند، می‌تواند به اخبار انتصاب‌های گل‌وبلبل و با فکر و برنامه در ایران هم علاقه‌مند باشد و حسابی کیفور شود!
پدیدۀ رنج‌پیما چطور بر سلامت شما تاثیر می‌گذارد؟
دکتر استفانی جی وانگ، روان‌شناس بالینی، دربارۀ این پدیده می‌گوید: «رنج‌پیما می‌تواند عادتی مضر بوده و برای سلامت روحی و حتی سلامت جسمی شما مضر باشد.» به‌گفتۀ دکتر وانگ، همه‌گیری ویروس کرونا باعث ایجاد حس شدید اضطراب و افسردگی در میان اکثر آمریکایی‌ها (و اکثر مردم دنیا) شده است.
متأسفانه مصرف بیش‌ازحد اطلاعات، به‌ویژه اطلاعات منفی، می‌تواند این اضطراب و افسردگی را تشدید کند. حتی اگر وضعیت روانی‌تان سالم هم بوده باشد، مشاهدۀ مداوم اخبار منفی برایتان مضر است و می‌تواند شما را وارد بازی خطرناکی کند که چیزی جز باخت و ضرر در انتهای آن نصیبتان نمی‌شود.
وقتی اخبار بد را بی‌وقفه مشاهده می‌کنید، دچار پدیدۀ رنج‌پیما می‌شوید و این پدیده به شما استرس وارد می‌کند، و وقتی استرس را تجربه می‌کنید، فرقی نمی‌کند استرس کوچکی ناشی از پدیدۀ رنج‌پیما باشد یا استرس وحشتناکی ناشی از یک تصادف، چون درهرصورت بدنتان هورمون‌های استرس یعنی آدرنالین و کورتیزول را ترشح می‌کند.
درست است که ترشح این هورمون در بعضی مواقع می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما ترشح بی‌ازحد آن‌ها می‌تواند موجب فرسودگی، مشکلات گوارشی، سردرد، بیماری‌های قلبی، افزایش وزن، عوارض جانبی جنسی، فشار خون بالا و… شود.
نشانه‌هایی که نشان می‌دهد مبتلا به پدیدۀ رنج‌پیما هستید: اگر چند دقیقه یا حتی چند ساعت را غرق خواندن داستان‌ها یا پست‌های آنلاین می‌شوید و معمولاً پست‌ها و داستان‌های ناراحت‌کننده را برای خودتان سوا می‌کنید، می‌توان گفت شما یک رنج‌پیمای لعنتی هستید!
چرا مردم رنج‌پیما می‌شوند؟
اگر بخواهیم در دو کلمه، عمدۀ دلیل رخداد این پدیده را بگوییم، می‌توان گفت «توهم آمادگی». مردم فکر می‌کنند درست است که نمی‌توانند جلوی اتفاق‌های بد فعلی را بگیرند، اما با دنبال‌کردن خبرهای بد می‌توانند برای اتفاق‌های بدی که هنوز در پیرامون آن‌ها رخ نداده، آماده باشند، تا در صورت رخداد آن‌ها جان سالم به‌در ببرند.
این افراد به شکل دیوانه‌کننده‌ای اخبار منفی را دنبال می‌کنند تا در شرایط بد از مهلکه نجات پیدا کنند. البته تلاش برای زنده‌ماندن، نیازی است که در فطرت انسان نهادینه شده و این افراد با رنج‌پیمایی این نیاز را مرتفع می‌کنند.
چطور از پدیدۀ رنج‌پیما جلوگیری کنیم؟
امیدواریم زمانی که این مطلب را می‌خوانید، بیماری کرونا ریشه‌کن شده باشد؛ اما اگر کرونا هم ریشه‌کن شود، بیماری همه‌گیر دیگری می‌تواند جایگزین آن شود. به غیر از این بیماری‌ها، از شش جهت در حال بمباران اخبار منفی هستیم. به‌واسطۀ همین بمباران است که پدیدۀ رنج‌پیما می‌تواند اعتیادآور بوده و آسیب‌هایی را به همراه داشته باشد. در ادامه نکاتی را برای توقف یا دست‌کم کاهش رنج‌پیمایی ذکر می‌کنیم:
۱) محدودیت زمانی بگذار
رنج‌پیما گاهی‌اوقات می‌تواند تا ساعت‌ها ادامه پیدا کند و تنظیم یک محدویت زمانی می‌تواند شما را از منجلاب این پدیده نجات دهد. برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی‌ای مثل اینستاگرام، توییتر، لینکدین، کلاب‌هاوس و… به کمک هشدار گوشی، برنامه‌های جانبی یا حتی با کمک یک دوست، محدودیت زمانی تعیین کنید.
استفاده از این موارد به شما یادآوری می‌کند که استفاده از شبکه‌های اجتماعی یا سایت‌های خبری دیگر بس است و وقت رسیدگی به زندگی‌تان است. اپلیکیشن‌های محدودکنندۀ صفحه‌نمایشی مانند Freedom (با مسدودسازی سایت‌های مزاحم) می‌توانند یاری‌رسان شما در این کار باشند. همچنین، افزونه‌ای به نام MindHero وجود دارد که گزارش کامل سایت‌هایی را که رفته‌اید به شما می‌دهد. با استفاده از گزارش این افزونه، می‌توانید وضعیت وب‌گردی خود را رصد کنید.
۲) از شبکه‌های اجتماعی دور شو
بزرگ‌ترین هدف شرکت‌هایی که پشت شبکه‌های اجتماعی معروف مانند فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام، یوتیوب و… هستند، جلب توجه یا بهتر بگوییم خرید توجه شماست؛ چراکه با خرید توجه شماست که جیب آن‌ها، به‌واسطۀ نمایش تبلیغات به شما، پر از پول می‌شود.
برای دوری از شبکه‌های اجتماعی، بهترین کار حذف حساب‌کاربری یا دست‌کم حذف آن‌ها از گوشی‌تان است! اگر می‌خواهید سرکی به آن‌ها بکشید، می‌توانید از نسخۀ وب آن‌ها استفاده کنید.
۳) مرزبندی کن
به عقیدۀ دکتر وانگ، افرادی که این پدیده گریبان‌گیرشان شده است، مستعد افسردگی یا اضطراب هستند. این افراد باید مرزهایی را برای مصرف رسانه‌ای‌شان ایجاد کنند. به همین دلیل است که باید بررسی کنید و ببینید که لازم است دور چه موضوعاتی را خط بکشید تا شما را در معرض این پدیده قرار ندهد.
۴) قدردانی را تمرین کن
رنج‌پیما ممکن است فضای ذهنی‌تان را تیره‌و‌تار کند و باعث شود ذهنتان فقط به دنبال اخبار منفی بگردد. برای مبارزه با این موضوع، می‌توانید هر روز برای چند چیز شکرگزاری کنید. در وهلۀ اول شاید کمی عجیب یا حتی احمقانه به نظر برسد، اما تحقیقات نشان می‌دهد ایجاد لیست روزانۀ شکرگزاری (حتی اگر یک مورد باشد) می‌تواند به حس خوش‌بینی و آرامش در زمان‌های ناپایدار کمک کند.
تفاوت اسکرول عذاب‌آور با سندروم زامبی‌طور
احتمالاً تا اینجای کار متوجه شده‌اید که اسکرول عذاب‌آور به پدیده‌ای جزیی یعنی گشت‌وگذار وسواس‌گونه برای دیدن اخبار منفی در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها نظر دارد. اما سندروم زامبی‌طور نفس اسکرول را مورد هدف قرار داده و به اسکرول بی‌فایده و بی‌هدف اشاره می‌کند.
لب کلام
در این مطلب سعی کردیم پدیدۀ دیوپیما، علل بروز و راه‌های جلوگیری از آن را بیان کنیم. درنهایت، همان طور که گفتیم، پدیدۀ رنج‌پیما نوعی اعتیاد است و باید برای آن جایگزین پیدا کرد و چه جایگزینی بهتر از کتاب! شاید در ابتدا خواندن کتاب سخت باشد، اما وقتی خواندن کتاب جای پرسه‌زدن در اخبار منفی را گرفت، آن‌وقت است که به خود می‌بالید و لذت این خواندن را با درد و رنج ناشی از آن خواندن اخبار منفی عوض نمی‌کنید.
راستی شما چه راهکاری برای جلوگیری و کنترل رنج‌پیمایی پیشنهاد می‌کنید؟ در کامنت‌ها برایمان بنویسید.