روز جهانی زبان انگلیسی چه روزی است؟

حتماً دربارۀ فهرست بلندبالای مناسبت‌های جهانی چیزهایی شنیده‌اید و شاید حتی تاریخ بعضی از آن‌ مناسبت‌ها را از حفظ باشید. روزهایی که می‌توانید در تقویم خود علامت بزنید، برایشان برنامه‌های هیجان‌انگیز بچینید یا به دوستانتان تبریک بگویید. روز جهانی بازاریابی دیجیتال، روز جهانی شبکه‌های اجتماعی، روز جهانی زن، روز جهانی چای، روز جهانی دوقلوها، اقیانوس‌ها، چپ‌دست‌ها، موفرفری‌ها، صنایع دستی، گربه، آب‌نبات چوبی و روزهای دیگر. خلاصه در این فهرست، از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را می‌توانید پیدا کنید.

یکی از این روزها، روز جهانی زبان انگلیسی است که در ۲۳ آوریل جشن گرفته می‌شود. اهمیت زبان انگلیسی بر کسی پوشیده نیست. حجم وسیعی از محتوای علمی، فنی و ادبی جهان به این زبان نوشته می‌شود. نویسندگان و بازاریابان محتوایی در سراسر جهان و ازجمله ایران، بسیاری از مطالب روز دنیا را به این زبان می‌خوانند و برای تولید محتوا، به زبان‌های دیگر ازجمله زبان فارسی ترجمه می‌کنند.

در این مطلب از وی‌پدیا می‌خواهیم به این مناسبت جهانی بپردازیم.

روز زبان انگلیسی چه روزی است؟

روز زبان انگلیسی (English Language Day) در نتیجۀ ابتکار دپارتمان اطلاعات عمومی سازمان ملل متحد (DPI) در سال ۲۰۱۰ نام‌گذاری شد. براساس این ابتکار، نمایندگان سازمان ملل متحد در سراسر جهان ۶ روز جداگانه را جشن می‌گیرند که هرکدام به یکی از ۶ زبان رسمی سازمان اختصاص دارد. روزها به شرح زیر است:

• فرانسوی (۲۰ مارس)
• چینی (۲۰ آوریل)
• اسپانیایی (۲۳ آوریل)
• انگلیسی (۲۳ آوریل)
• روسی (۶ ژوئن)
• عربی (۱۸ دسامبر)

هدف از روزهای زبان در سازمان ملل متحد، جشن‌گرفتن چندزبانی و تنوع فرهنگی، سرگرمی و همچنین اطلاع‌رسانی با هدف افزایش آگاهی و احترام به تاریخ، فرهنگ و دستاوردهای هریک از ۶ زبان رسمی، و ترویج استفادۀ برابر از همۀ آن‌ها در سراسر جهان است. روز زبان انگلیسی اولین بار در سال ۲۰۱۰ در کنار آن ۵ زبان دیگر جشن گرفته شد.

روز جهانی زبان انگلیسی اغلب شامل رویدادهایی مانند کتابخوانی، آزمون‌های انگلیسی، تبادل شعر و ادبیات و سایر فعالیت‌هایی است که زبان انگلیسی را ترویج می‌دهند.

چرا ۲۳ آوریل برای روز زبان انگلیسی انتخاب شد؟

۲۳ آوریل (مصادف با ۳ اردیبهشت) به این دلیل انتخاب شد که گمان می‌رود روز تولد ویلیام شکسپیر و همچنین تاریخ مرگ او باشد. شکسپیر علاوه بر اینکه مشهورترین نمایشنامه‌نویس انگلیسی‌زبان است، تأثیر زیادی بر زبان انگلیسی امروزی گذاشته است. در زمان او یعنی قرن‌های ۱۶ و ۱۷، زبان انگلیسی دستخوش تغییرات زیادی بود و شکسپیر با خلاقیتش توانست صدها واژه و عبارت جدید را به این زبان اضافه کند؛ واژگانی که هنوز هم استفاده می‌شوند. برخی دیالوگ‌های نمایشنامه‌های مشهورش، مکبث، شاه‌لیر، رومئو و ژولیت و هملت را افراد زیادی در سراسر جهان در مکالمات روزمرۀ خود استفاده می‌کنند؛ مثلاً «بودن یا نبودن؛ مسئله این است.» شکسپیر، فخر زبان انگلیسی است.

برای پی‌بردن به جایگاه ویژۀ او در زبان انگلیسی، یک تکه از سخنان خورخه لوئیس بورخس دربارۀ زبان آثار او را نقل می‌کنیم:

«شکسپیر در درجۀ نخست، استاد کلام بود… معتقدم ترجمۀ کارهای شکسپیر کار صحیحی نیست. اگر کسی بخواهد به ارزش واقعی آثار او پی ببرد، باید با زبان انگلیسی میانه آشنا باشد. در ترجمه، تمامی زیبایی کلام شکسپیر فدا می‌شود. خاطرم هست که دوستی می‌گفت: “ترجمۀ آثار شکسپیر به زبان اسپانیایی محال است.” به او پاسخ دادم: “ترجمۀ آن نه‌تنها به زبان اسپانیایی بلکه حتی به زبان انگلیسی امروزی نیز محال است.” در آثار شکسپیر حتی جملاتی وجود دارد که تنها آن‌ها را باید با همان کلمات، همان ترتیب و همان آهنگ بخوانید، وگرنه تماماً از دست می‌روند.»

در ادامه، به تفاوت انگلیسی میانه و انگلیسی امروزی اشاره می‌کنیم.

انگلیسی؛ یک زبان جهانی

تخمین زده می‌شود که در حال حاضر، بیش از ۱.۵میلیارد نفر در سرتاسر جهان، انگلیسی صحبت می‌کنند؛ تقریباً از هر ۵ نفر، یک نفر. زبان‌های چینی، هندی و اسپانیایی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

زبان انگلیسی، زبان مادری بیش از ۴۰۰میلیون نفر در جهان است و بیش از یک‌میلیارد نفر دیگر از انگلیسی به‌عنوان زبان دوم استفاده می‌کنند. انگلیسی احتمالاً سومین‌ زبان از نظر تعداد افراد بومی (بعد از ماندارین و اسپانیایی) است، و احتمالاً رایج‌ترین زبان روی کرۀ زمین، با در‌نظر‌گرفتن افراد بومی و غیربومی.

زبان انگلیسی، از خانوادۀ زبان‌های هندواروپایی است و به همین دلیل با اکثر زبان‌های دیگری که در اروپا و غرب آسیا از ایسلند تا هند صحبت می‌شوند، مرتبط است. زبان انگلیسی علاوه بر انگلستان، زبان غالب ایالات‌متحده، کشورهای بریتانیا، کانادا، استرالیا، ایرلند، نیوزیلند و کشورهای جزیره‌ای مختلف در دریای کارائیب و اقیانوس آرام است. همچنین، زبان رسمی هند، فیلیپین، سنگاپور و بسیاری از کشورهای جنوب صحرای آفریقا ازجمله آفریقای جنوبی است.

زبان انگلیسی در اکثر کشورهای جهان، اولین انتخاب زبان خارجی است و همین است که به آن جایگاه یک زبان جهانی را داده است. این زبان، پرکاربردترین زبان جهان در تجارت بین‌المللی و مخابرات، هوانوردی، نشر روزنامه و کتاب، انتشارات علمی، سرگرمی‌های جمعی و دیپلماسی است.

شما می‌توانید با دانستن این زبان، با خیال راحت به هرجای جهان سفر کنید، از نرم‌افزارهای مختلف، پلتفرم‌ها، شبکه‌های اجتماعی و سایر فضاهای دیجیتال استفاده کنید، از آهنگ‌ها، فیلم‌ها و سریال‌های روز جهان لذت ببرید و برای ارتباط با سایر مردمان جهان زبانی مشترک داشته باشید. حتی اگر بیشتر تلاش کنید، شاید بتوانید آثار شکسپیر را هم بی‌واسطه بخوانید!

سرگذشت زبان انگلیسی

زبان انگلیسی، سرگذشتی طولانی و پرفراز و نشیب دارد که ما آن را به‌طور خلاصه در ۳ مرحلۀ کلی توضیح می‌دهیم. داستانی که با انگلیسی باستان آغاز می‌شود و تا انگلیسی مدرن متأخر ادامه می‌یابد.

۱) انگلیسی باستان (۴۵۰-۱۱۰۰ پس از میلاد)

داستان زبان انگلیسی از قرن پنجم میلادی آغاز شد؛ همان زمانی که سه قبیلۀ آلمانی به بریتانیای سلتیک‌زبان حمله کردند و زبان‌های خود را نیز به همراه بردند. این قبایل، آنگل‌ها، ساکسون‌ها و جوت‌ها، از جایی که امروز دانمارک و شمال آلمان نامیده می‌شود راه افتادند و از دریای شمال عبور کردند. در آن زمان، ساکنان بریتانیا به زبان سلتی صحبت می‌کردند. مهاجمان، اکثرِ سخنوران سلتی‌زبان را به غرب و شمال (عمدتاً ولز، اسکاتلند و ایرلند کنونی) راندند. Angles از Englaland آمده و زبان آن‌ها Englisc نامیده می‌شود، که کلمات England و English از آن گرفته شده است.

حدود نیمی از رایج‌ترین کلمات مورد استفاده در انگلیسی مدرن، ریشۀ انگلیسی باستان دارند. برای مثال، کلمات be، Strong و Water از انگلیسی باستان گرفته شده‌اند. انگلیسی باستان تا حدود سال ۱۱۰۰ میلادی صحبت می‌شد.

۲) انگلیسی میانه (۱۱۰۰-۱۵۰۰)

در سال ۱۰۶۶، ویلیام فاتح، دوک نرماندی (بخشی از فرانسۀ امروزی)، به انگلستان حمله کرد و آن را فتح کرد. فاتحان جدید (به نام نورمن‌ها) نوعی زبان فرانسوی را با خود آوردند که زبان دربار سلطنتی و طبقات حاکم و تجارت شد. برای دوره‌ای، مردم نمی‌توانستند حرف‌های یکدیگر را بفهمند، زیرا نوعی تقسیم‌بندی طبقاتی زبانی وجود داشت که در آن، طبقات پایین به انگلیسی و طبقات بالا به فرانسوی صحبت می‌کردند.

در قرن چهاردهم، انگلیسی دوباره در بریتانیا غالب شد، اما کلمات فرانسوی زیادی به آن اضافه شد. تخمین زده می‌شود که ۴۵٪ از کل کلمات انگلیسی منشأ فرانسوی داشته باشند. این زبان، انگلیسی میانه نام دارد؛ همان زبانی که شاعر بزرگ Chaucer (1340-1400) با آن شعر می‌سرود، اما امروزه درک آن برای انگلیسی‌زبانان بسیار دشوار است.

۳) انگلیسی مدرن

انگلیسی مدرن، به ۲ دورۀ مجزا تقسیم می‌شود.

انگلیسی مدرن اولیه (۱۵۰۰-۱۸۰۰)

از قرن شانزدهم، انگلیسی‌ها با بسیاری از مردم در سراسر جهان تماس داشتند و همین باعث شد بسیاری از کلمات و عبارات جدید وارد زبان آن‌ها شود. اختراع چاپ هم بر این روند تأثیر گذاشت، کتاب‌ها ارزان‌تر شدند و افراد بیشتری خواندن را یاد گرفتند. چاپ همچنین استانداردسازی را به زبان انگلیسی وارد کرد. املا و دستور زبان ثابت شد و گویش لندن، جایی که اکثر مؤسسات انتشاراتی در آنجا بودند، استاندارد شد. در سال ۱۶۰۴ اولین فرهنگ لغت انگلیسی منتشر شد.

انگلیسی مدرن متأخر (۱۸۰۰ تا کنون)

تفاوت اصلی بین انگلیسی مدرن اولیه و انگلیسی مدرن متأخر در واژگان است. انگلیسی مدرن متأخر کلمات بیشتری دارد که ناشی از دو عامل اصلی است: اول اینکه انقلاب صنعتی و فناوری نیاز به کلمات جدید را ایجاد کردند. دوم اینکه امپراتوری بریتانیا در اوج خود، یک‌چهارم زمین را در سیطره داشت و زبان انگلیسی، ناگزیر کلمات خارجی بسیاری را از سایر کشورها به خود پذیرفت.

گسترش زبان انگلیسی در سراسر جهان

گسترش زبان انگلیسی در سراسر جهان تاریخ غم‌باری دارد. در دوران استعمار، چندین کشور اروپایی ازجمله انگلستان برای گسترش امپراتوری خود با یکدیگر رقابت کردند. آن‌ها زمین، نیروی کار و منابع را از مردم سراسر آفریقا، آسیا، آمریکا و اقیانوسیه ربودند. زمانی که مستعمرات سابق بریتانیا در اواسط قرن بیستم شروع به کسب استقلال کردند، زبان انگلیسی در مؤسسات آن‌ها رواج داشت. بسیاری از نویسندگان زبردست از نقاط مختلف آفریقا، کارائیب و آسیا شروع به نوشتن به زبان انگلیسی کرده بودند و داستان‌های سرکوب خود را تعریف می‌کردند. مردم از سراسر جهان از زبان انگلیسی برای صحبت و نوشتن درمورد عدالت، برابری، آزادی و هویت از دیدگاه خود، استفاده می‌کردند. انواع مختلف زبان انگلیسی ایجادشده در طول این تاریخ مهاجرت و استعمار، با عنوان زبان انگلیسی جهانی شناخته می‌شود.

انواع زبان انگلیسی جهانی

از حدود سال ۱۶۰۰، استعمار انگلیس در آمریکای شمالی به ایجاد انواع متمایز انگلیسی آمریکایی منجر شد. از برخی جهات، انگلیسی آمریکایی بیشتر شبیه انگلیسی شکسپیر است تا انگلیسی مدرن بریتانیایی. برخی از عباراتی که بریتانیایی‌ها آن‌ها را «اصطلاح آمریکایی» می‌نامند، درواقع عبارات اصلی بریتانیایی هستند که در مستعمرات حفظ شدند، اما برای مدتی در بریتانیا از دست رفتند. برخی از آن‌ها از طریق فیلم‌های گانگستری هالیوودی دوباره به بریتانیا وارد شدند. زبان اسپانیایی نیز بر انگلیسی آمریکایی (و متعاقباً انگلیسی بریتانیایی) تأثیر داشت و کلماتی را از سمت غرب آمریکا وارد انگلیسی کرد. کلمات فرانسوی (از طریق لوئیزیانا) و کلمات آفریقای غربی (از طریق تجارت برده) نیز بر انگلیسی آمریکایی (و بنابراین، تا حدی انگلیسی بریتانیایی) تأثیر گذاشتند.

امروزه به دلیل تسلط ایالات متحده بر سینما، تلویزیون، موسیقی عامه‌پسند، تجارت و فناوری (ازجمله اینترنت)، انگلیسی آمریکایی تأثیر ویژه‌ای در سراسر جهان دارد، اما انواع دیگر انگلیسی نیز در دنیا رواج دارند؛ ازجمله انگلیسی استرالیایی، انگلیسی نیوزیلندی، انگلیسی کانادایی، انگلیسی آفریقای جنوبی، انگلیسی هندی و انگلیسی کارائیب.

و در آخر…

یکی از مناسبت‌های جهانی سازمان ملل متحد، روز جهانی زبان انگلیسی است که در ۲۳ آوریل جشن گرفته می‌شود و شامل رویدادهای مختلفی است که زبان انگلیسی را ترویج می‌دهند. شما هم می‌توانید در این روز به کتابخوانی و تبادل شعر و ادبیات انگلیسی بپردازید، برای یک دوست نامه‌ای به زبان انگلیسی بنویسید و هر کار خلاقانۀ دیگری که به ذهنتان می‌رسد انجام دهید. اگر مایل بودید، آن را با هم در میان بگذارید.