این لحظه را به یاد بیاورید: لحظه‌ای که برای اولین بار صدای ضبط‌شدۀ خودتان را شنیدید. در آن لحظه چه حسی به شما دست داد؟ به‌طور معمول، افراد وقتی صدای ضبط‌شدۀ خودشان را می‌شنوند، حس خوبی به آن ندارند و آن صدا را صدای خودشان نمی‌دانند.
معمولاً ما در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و… به دلایل مختلفی ازجمله همین دلیلی که گفته شد، وویس نمی‌گذاریم. زمانی هم که وویس می‌گذاریم، از دیگران می‌پرسیم: «صدای من یه‌جوری نشده؟»، اما دیگران می‌گویند این همان صدایی است که همیشه از تو می‌شنویم.
حال دلیل این تفاوت در چیست؟ اگر می‌خواهید دلیل این تفاوت و چند نکتۀ جذاب و شگفت‌انگیز را دربارۀ صدای انسان بدانید، با ما تا انتهای این مطلب از وی‌پدیا همراه باشید.
چرا ما از شنیدن صدای خودمان متنفریم؟
برخلاف آنچه تصور می‌کنیم، ما انسان‌ها تنها یک «صدا» نداریم، بلکه سه صدای مختلف داریم:
- آوا یا صدای خارجی؛
- آوا یا صدای داخلی؛
- آوا یا صدای درونی.
۱) آوا یا صدای خارجی
به‌طور خلاصه، همان صدایی است که دیگران از ما می‌شنوند. پروسۀ تولیدش به این شکل است که دیافراگم خود را منقبض می‌کنیم، لرزشی در تارهای صوتی اتفاق می‌افتد، صدایی تولید می‌شود، دستگاه صوتی بدنمان با توجه به فضای داخل دهان، سروشکلی به آن صدا می‌دهد و در انتها صدا یا آوایی از دهانمان خارج می‌شود.
همۀ ما انسان‌ها صدایی منحصربه‌فرد و خاص خودمان داریم؛ زیرا این فرایندی که گفتیم، در یک بدن خاص انجام می‌شود.
با‌این‌حال، چرا حس می‌کنیم این صدایی که فقط مختص ماست، صدای خودمان نیست و با آنچه خودمان می‌شنویم متفاوت است؟ چرا حتی به مقدار کم، حس تنفر نسبت به این صدای ضبط‌شده داریم؟ برای پاسخ به این سؤال باید به سراغ دو صدای بعدی برویم.
۲) آوا یا صدای داخلی
دلیل اصلی تفاوت در صدای ضبط‌شدۀ خودمان با صدایی که از خودمان می‌شنویم، همین آوا یا صدای داخلی است. می‌توان گفت این صدایی که ما از خودمان می‌شنویم، صدای داخلی است نه صدای خارجی!
بیایید فرایند شنیدن صدای داخلی را مانند صدای خارجی مرور کنیم. بدن ما روش‌های گوناگونی برای پالایش صدای داخلی دارد که نسبت به پالایش آوای خارجی متفاوت است. برای این پالایش، از ۴ فیلتر استفاده می‌کند:
- فیلتر استخوانی؛
- فیلتر مکانیکی؛
- فیلتر بیولوژیکی؛
- فیلتر عصبی.
۱) فیلتر استخوانی
صدای خارجی ما در هوا حرکت می‌کند و به گوش دیگران می‌رسد، اما صدای داخلی ما از بین استخوان‌هایمان منتقل می‌شود که به آن انتقال استخوانی نیز می‌گویند.
آوای داخلی نسبت به آوای خارجی بم‌تر و از نظر موسیقیایی، موزون‌تر است.
۲) فیلتر مکانیکی
هنگامی‌که صدایمان به گوش خودمان می‌رسد، باید به گوش داخلی منتقل شود و تیغه‌ای وجود دارد که از این گوش داخلی محافظت می‌کند. این تیغه به‌عنوان یک فیلتر مکانیکی عمل می‌کند و شدت صدایی را که می‌شنویم کاهش می‌دهد.
۳) فیلتر بیولوژیک
در گوش ما بخشی وجود دارد به نام حلزون گوش که این حلزون، وظیفۀ پردازش صدا را بر عهده دارد. حلزون گوش از سلول‌های زنده تشکیل شده است. تحریک‌پذیری این سلول‌ها، بنابر فاصله‌های زمانی‌ای که صدا را می‌شنوند، تغییر می‌کند.
به همین خاطر، چون صدای ما بیشترین صدایی است که به گوشمان می‌رسد، کمتر از بقیۀ صداها آن را می‌شنویم!
۴) فیلتر عصبی
در آخر کار هم یک فیلتر عصبی وجود دارد. به‌تازگی عصب‌شناسان کشف کرده‌اند که وقتی دهانمان را برای تولید صدایی باز می‌کنیم، قشر شنوایی مغزمان خاموش می‌شود. درواقع ما صدای خودمان را می‌شنویم، اما مغزمان به این صدا گوش نمی‌کند!
این امر منطقی به نظر می‌رسد؛ زیرا ما می‌دانیم قرار است چه صحبتی بکنیم و چه کلماتی را از دهانمان خارج کنیم؛ پس چه لزومی دارد مغز برای تحلیل سیگنال‌های این صدا انرژی مصرف کند؟
۳) آوا و صدای درونی
این صدا و آوا را می‌توان مافیا و دست‌های پشت پرده معرفی کرد؛ صدایی که همه را بازی می‌دهد، دعوا راه می‌اندازد و خودش گوشه‌ای به تماشا می‌نشیند!
این آوا همان صدایی است که هنگام خواندن یک متن در ذهنمان در سکوت می‌شنویم و مکالمه‌های ذهنی‌مان را با آن صدا انجام می‌دهیم. گاهی‌اوقات ساکت‌کردن این صدا کار حضرت فیل است و مدام در مغزمان رژه می‌رود و می‌توان گفت کنترل این آوا تقریباً کاری غیرممکن است.
افرادی که به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا هستند، توانایی تفکیک بین آوای درونی و آوای خارجی را ندارند؛ به همین خاطر توهم شنیداری پیدا می‌کنند. گفتیم کنترل این صدا تقریباً کاری غیرممکن است، اما می‌توان با آن ارتباط گرفت و با آن دوست شد.
شگفتی‌های صدای انسان
صدای انسان پدیده‌ای بسیار عجیب و پیچیده است. نکتۀ جالب ماجرا این است که باید صد عضله در بدنمان زحمت هماهنگی با یکدیگر را بکشند تا بتوانیم صدایی را تولید کنیم. اگر کمی در صدای دیگران دقیق شویم، می‌توانیم اطلاعات زیادی را از وضعیت آن‌ها کسب کنیم. به‌طور مثال:
- نفس‌بریدگی صدا می‌تواند نشان از بیماری قلبی باشد؛
- تغییر در ضرب‌آهنگ کلمه‌ها می‌تواند نشان از افسردگی باشد؛
- حتی با دقت زیاد در صدای بانوان می‌توان فهمید که او در چه زمانی از دورۀ قاعدگی‌اش به سر می‌برد؛
- دستگاه‌های الکسا، محصول شرکت آمازون، می‌توانند حاملگی افراد را از صدای آن‌ها، حتی قبل از اینکه خودشان متوجه شوند، تشخیص دهند؛
- با تحلیل و بررسی قسمتی از صدا می‌توان متوجه شد افراد با چه کسی (پدر، مادر، همسر، دوست، رئیس یا…) صحبت می‌کنند.
صدای افراد در عین اینکه منحصربه‌فرد است، در طول عمرشان ثابت و یکسان نیست! بیشتر آقایان صدایشان در دوران بلوغ، تغییر شدیدی می‌کند. زنان نیز با هر بار بارداری، تغییری را در صدایشان تجربه می‌کنند. بزرگ‌ترین تغییر در صدای زنان، در زمان یائسگی اتفاق می‌افتد.
لب کلام
می‌توان با چشم خریدارانه به آوای درونی‌مان نگاه کنیم؛ زیرا حلقۀ گمشده و نخ تسبیح بین اعمال و افکارمان است. درنهایت، برای اینکه خودمان و صدایمان را بیشتر دوست داشته باشیم، باید قدر هر سه صدایمان را بدانیم؛ زیرا صدای ما عامل تعیین‌کننده و بسیار مهمی در هویت شخصی و اجتماعی‌مان است.
عالی بود.نمیدونستم اصلا.