©️ آیا دیگران اجازه دارند از توییت‌های ما استفاده کنند؟
حق نشر توییت‌های شما از آنِ شماست (اما این تمام داستان نیست)
تا زمانی که حساب توییترتان را خصوصی نکنید، هر توییتی که می‌زنید می‌تواند توسط هرکسی در سراسر جهان دیده شود. با‌این‌حال، هر کلمه یا عکسی که توییت می‌کنید، اگر کپی نباشد، طبق حقوق مالکیت فکری متعلق به شماست و جز در شرایطی خاص، بدون اجازۀ شما قابل استفاده نیست. پس دیگران مجازند با توییت‌های شما چه کاری انجام دهند؟ آیا می‌توانند توییت شما را بردارند و در سایت، صفحۀ اینستاگرام یا کانال تلگرام خود منتشر کنند؟ تحت چه شرایطی این کار مجاز است؟ در این مطلب از وی‌پدیا می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم.
حق نشر (کپی‌رایت) توییت‌های شما از آنِ شماست (اما این تمام داستان نیست)
دو چیز در اینجا حائز اهمیت است: قانون کپی‌رایت و شرایط و مقررات سرویسدهی (Terms of Service) توییتر. ابتدا توصیه می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با مقولۀ حقوق مالکیت فکری، این مطلب را بخوانید: حقوق مالکیت فکری چیست؟
قانون کپی‌رایت کاملاً واضح است: متن توییت‌های شما متعلق به شماست. هرچند برخی استدلال‌ها درمورد استفادۀ منصفانه (Fair Use)، مانند ارزش خبری (Newsworthiness) یا تفسیری (Commentary) وجود دارد که به دیگران اجازه می‌دهد محتوای متنی توییت شما را کپی و آن را در جای دیگری استفاده کنند، اما در بیشتر موارد، انجام این کار مجاز نیست. ارزش خبری یعنی اینکه توییت شما ویژگی‌های لازم و جذابیت کافی برای بازتاب در رسانه‌ها را داشته باشد. شاید برخی برنامه‌های تلویزیونی را دیده باشید که با استفاده از توییت‌های کاربران به چگونگی بازتاب یک موضوع در میان کاربران فضای مجازی می‌پردازند.
با‌این‌حال، ایده‌های توییت‌های شما تحت پوشش کپی‌رایت قرار نمی‌گیرند. کپی‌رایت تنها متن عین‌به‌عین توییت‌های کاربران را پوشش می‌دهد. همان‌طور که نیویورک تایمز گزارش می‌دهد، ممکن است یک استودیوی فیلم‌سازی در هالیوود ایدۀ شما را بگیرد و آن را به فیلمی با بازی ریحانا تبدیل کند.
همۀ این موارد در «شرایط و مقررات سرویسدهی توییتر» که هنگام ثبت‌نام با آن موافقت کرده‌اید، عنوان شده است. مبنا بر این است که این بندها را قبل از علامت‌زدن و اعلام موافقت بخوانید، اما تقریباً هیچ‌کس این کار را نمی‌کند. در شرایط و مقررات سرویسدهی توییتر این‌گونه آمده است:
«حق نشر (کپی‌رایت) هر محتوایی که در سرویس‌ها یا از طریق آن‌ها ارسال می‌کنید یا نمایش می‌دهید، متعلق به شماست. آنچه مال شماست مال شماست. شما مالک محتوای خود هستید (و عکس‌ها و ویدئوهای شما بخشی از محتوا محسوب می‌شوند). با ارسال یا نمایش محتوا در سرویس‌ها یا از طریق آن‌ها، شما یک مجوز جهانی، غیرانحصاری و بدون حق امتیاز (با حق مجوز فرعی) به ما اعطا می‌کنید. این مجوز، اجازۀ استفاده، کپی، تکثیر، پردازش، تطبیق، تغییر، انتشار، انتقال، نمایش و توزیع چنین محتوایی در همۀ رسانه‌ها یا روش‌های توزیع (اکنون شناخته‌شده یا بعداً توسعه‌یافته) را به ما می‌دهد. این مجوز به ما اختیار می‌دهد که محتوای شما را در دسترس سایر نقاط جهان قرار دهیم و به دیگران نیز اجازه دهیم همین کار را انجام دهند.»
خب این‌ها به چه معناست؟ اول، توییتر حق نشر شما را به رسمیت می‌شناسد: «آنچه مال شماست، مال شماست». سپس به تشریح شرایطی می‌پردازد که شما براساس آن، مجوز استفاده از توییت‌هایتان را به توییتر می‌دهید.
افراد اجازه دارند توییت‌های شما را با استفاده از ابزارهای توییتر، در هر کجا که بخواهند جاسازی کنند
در اینجا کمی خلأ وجود دارد، از آن جهت که افراد همچنان اجازه دارند توییت‌های شما را در سایت خود منتشر کنند. تا زمانی که شخصی از ابزارهای توییتر برای به‌اشتراک‌گذاری محتوای شما استفاده می‌کند، آزاد است که این کار را انجام دهد. در ادامه، در شرایط و مقررات سرویسدهی توییتر این‌گونه آمده است:
«توییتر مجموعه قوانینی برای نحوۀ تعامل شرکای اکوسیستم با محتوای شما در سرویس‌ها دارد. این قوانین برای فعال‌کردن یک اکوسیستم باز با در‌نظر‌گرفتن حقوق شما تنظیم شده‌اند و مرتب در حال تکامل‌اند. شما متوجه‌اید که احتمال دارد ما و شرکایمان محتوای شما را تغییر یا تطبیق دهیم، همان‌طور که توزیع، انتشار، پخش، رسانه‌ای‌کردن و یا ایجاد تغییراتی در محتوای شما ممکن است توسط ما و شرکایمان صورت گیرد تا بتوانیم محتوا را با رسانه‌های مختلف تطبیق دهیم. شما اظهار می‌کنید و گواهی می‌دهید که تمام حقوق، قدرت و اختیارات لازم را به‌منظور واگذاری حقوق اعطاشده در این مقوله دارید و این شامل هر محتوایی می‌شود که در توییتر ارسال می‌کنید.»
جملات بالا بدان معناست که هرکسی می‌تواند بدون اجازۀ شما توییت‌هایتان را بازتوییت یا کوت کند؛ زیرا بخشی از سرویسی است که توییتر ارائه می‌دهد. اما از آن جالب‌تر، جاسازی‌های توییتر (Embed Tweet) است.
توییت جاسازی‌شده در یک سایت، همچنان از نظر فنی «در توییتر» است؛ زیرا از ابزارهای توییتر برای نمایش آن استفاده می‌شود و تمام اطلاعات را مستقیماً از سرویس توییتر بیرون می‌کشد. اگر توییتی به این نحو در یک سایت ظاهر شود، تنها به آن دلیل است که هم آن سایت (مثلاً صباویژن) و هم وردپرس (اگر آن سایت با وردپرس ساخته شده باشد) «شریک اکوسیستم» محسوب می‌شوند.
هر سایتی که از API تعبیه‌شده در توییتر برای نمایش توییت‌های شما استفاده کند، برای این کار هیچ‌گونه هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند. تنها راه جلوگیری از این اتفاق آن است که حساب کاربری خود را خصوصی کنید یا توییت اصلی را حذف کنید. اگر آن را حذف کنید، به‌طور خودکار از همۀ جاسازی‌ها در سایت‌های دیگر نیز ناپدید می‌شود.
هیچ‌کس مجاز نیست بدون استفاده از ابزارهای توییتر از توییت‌های شما استفاده کند
هرچند دیگران اجازه دارند توییت‌های شما را در توییتر بازتوییت یا کوت کنند یا با استفاده از کارکرد جاسازی توییتر در سایر سایت‌ها بازنشر کنند، اما هیچ‌کس مجاز نیست روی توییت‌های شما کار اضافه‌ای انجام دهد یا بدون استفاده از ابزارهای توییتر از توییت‌هایتان استفاده کند. این کار نقض حقوق مالکیت فکری است و می‌تواند جریمه‌هایی را در پی داشته باشد.
برای مثال، وقتی خبرگزاری فرانسه و متعاقب آن واشنگتن‌پست عکس‌های دانیل مورل را از توییتر او برداشتند و در سایت خود منتشر کردند، بر اساس رأی دادگاه محکوم شدند که حق نشر عکاس را نقض کرده‌اند.
خبرگزاری فرانسه (AFP) استدلال کرده بود که شرایط و مقررات سرویسدهی توییتر به آن‌ها حق استفاده از تصاویر مورل را می‌دهد؛ اما قاضی این استدلال را قبول نکرد و گفت مقررات سرویسدهی توییتر تنها در شرایط خاص مانند «بازتوییت»، امکان بازنشر و بازپخش تصاویر کاربران را می‌دهد و هیچ‌گونه مجوزی برای استفادۀ تجاری اعطا نمی‌کند.
توییتر در این پرونده طرف دعوا نبود. اما در آن زمان سخنگوی این پلتفرم گفت: «همان‌طور که همیشه سیاست ما بوده است، کاربران توییتر صاحب عکس‌های خود هستند.» این حکم ثابت می‌کند که تصاویر ارسال‌شده در توییتر و همین‌طور محتوای متنی دارای اصالت، نمی‌توانند بدون مجوز برای مقاصد تجاری استفاده شوند و انجام این کار عواقبی در پی دارد.