کارآفرینی رؤیایی است که تقریباً از ذهن هر فردی گذشته است، اما اینکه چند نفر به دنبال این رؤیا رفته‌اند و به موفقیت رسیده‌اند، شاید حتی به اندازۀ یک‌درصد کل رؤیاپردازان هم نباشد. دلیل آن هم واضح است: کارآفرین‌شدن ساده است، ولی کارآفرین‌ماندن سخت است. با‌این‌حال، به قول ایلان ماسک، کارآفرین معروف:
«اگر کاری به اندازۀ کافی برایت مهم باشد و اگر حتی احتمالات به نفعت نباشد، بازهم آن کار را انجام می‌دهی.»
این جمله‌ای است که کارآفرینان موفق به آن ایمان دارند. اگر شما هم قرار است جزو این دسته از افراد شوید، همراه این بلاگ در وی‌پدیا بمانید تا از چند و چون کارآفرینی بیشتر مطلع شوید.
کارآفرین کیست؟
کارآفرین (Entrepreneur) کسی است که یک کسب‌وکار ایجاد می‌کند. او در فرایند ایجاد کسب‌وکار جدید، سرمایۀ فیزیکی و انسانی لازم را برای شروع به دست می‌آورد و از آن‌ها درجهت به‌بارنشستن کسب‌وکار کمک می‌گیرد. کارآفرین، مسئول موفقیت یا شکست هر آن چیزی است که به وجود آورده است. توجه داشته باشید که عبارت «مسئول موفقیت یا شکست» جملۀ مهمی است؛ زیرا همین جمله وظیفۀ کارآفرین را از مدیر یک سازمان متمایز می‌کند.
درواقع، یک کارآفرین منابع خود را سرمایه‌گذاری می‌کند یا از منابع خارجی جذب سرمایه می‌کند؛ درنتیجه مسئولیت شکست را به عهده می‌گیرد و در صورت موفقیت، پاداش‌ها را درو می‌کند. در‌حالی‌که مدیر برای کاری که به او محول شده یک حقوق ثابت دریافت می‌کند. به عبارت دیگر، کارآفرین علاوه بر خالق کسب‌وکار جدید بودن، ریسک‌پذیر و مبتکر هم هست، در‌حالی‌که مدیر صرفاً مجری است.
۵ نوع مختلف کارآفرین‌ها چه افرادی هستند؟
تمام کارآفرینان مشابه نیستند و برای هدف یکسانی کار نمی‌کنند. ۵ نوع مختلف آن‌ها عبارت‌اند از:
۱) نوآوران
نوآوران آن دسته از کارآفرینان هستند که ایده‌های کاملاً جدیدی را ارائه می‌کنند و آن‌ها را به کسبوکارهایی بزرگ، پرسود و بادوام تبدیل می‌کنند. در بیشتر موارد، این کارآفرینان با محصول یا خدمتی که ارائه می‌کنند، طرز فکر مردم و انجام کارها را تغییر می‌دهند. چنین افرادی به‌شدت پرشور و وسواسی هستند و انگیزۀ خود را از ماهیت منحصر‌به‌فرد ایدۀ تجاری‌شان می‌گیرند.
علاوه‌بر‌این، یک کارآفرین نوآور با تمایز ویژه‌ای که در محصول یا خدمتش به وجود می‌آورد، راه‌های جدیدی برای بازاریابی پیدا می‌کند. این کارآفرین نه‌تنها در بین مردم بسیار متمایز می‌شود، بلکه طرف‌داران زیادی هم پیدا می‌کند. در یک کلام: او شکل استیو جابز است.
۲) سخت‌کوشان
برخلاف نوآوران که ایدۀ ناب، موتور محرکۀ کارشان است و همین ایده باعث جذب سرمایه‌گذار برای کارشان می‌شود، کارآفرین سخت‌کوش ترجیح می‌دهد خودش ۰ تا ۱۰۰ کاری را که دارد پیش ببرد. به همین دلیل او ترجیح می‌دهد روی شروع یک کسب‌وکارکوچک با هدف بزرگ‌ترشدن در آینده تمرکز کند.
۳) مقلدان
مقلدان آن دسته از کارآفرینانی هستند که ایده‌های خاص کسبوکارهای دیگر را کپی می‌کنند، آن‌ها را بهبود می‌بخشند و در بازار عرضه می‌کنند. آن‌ها همیشه به دنبال راه‌هایی برای بهترکردن یک محصول خاص هستند تا در بازار، دست برتر را به دست آورند. کارآفرین مقلد، شخصیتی بین شخصیت نوآور و شخصیت سخت‌کوش دارد. او از اعتماد‌به‌نفس بالایی برخوردار است و متأسفانه معمولاً به اصول و شروط تعیین‌شده توسط کارآفرینان دیگر پایبند نیست.
۴) محققان
محققان بیشتر وقت خود را صرف جمع‌آوری تمام اطلاعات مرتبط درمورد ایدۀ شروع یک کسب‌وکار می‌کنند. از نظر آن‌ها شکست یک گزینه نیست، زیرا ایدۀ راه‌اندازی کسب‌وکارشان را از همۀ جهات تجزیه‌و‌تحلیل کرده‌اند. کارآفرینان محقق معمولاً فقط به راه‌اندازی کسب‌وکاری معتقدند که شانس موفقیت بسیاری دارد. آن‌ها بیشتر به داده‌ها و حقایق تکیه می‌کنند تا غرایز و شهود. برای یک محقق نباید جایی برای اشتباه وجود داشته باشد.
از طرفی دیگر، کارآفرین محقق ممکن است روی اعداد و ارقام وسواس پیدا کند و کمتر به بحث مدیریت کسب‌وکاری که دارد بپردازد. شرکت‌های دانش‌بنیانی مثل علوم دارویی، با این کارآفرینان زیاد مواجه می‌شوند.
۵) خریداران
یکی از چیزهایی که خریداران را تعریف می‌کند، ثروت آن‌هاست. این نوع کارآفرینان ثروت زیادی دارند و آن را روی خرید مشاغل امیدوارکننده سرمایه‌گذاری می‌کنند.
یک کارآفرین خریدار، کسبوکارهای با ظرفیت سودآوری را شناسایی می‌کند، قابلیت‌های آن‌ها را ارزیابی می‌کند، به خرید آن اقدام می‌کند و مناسب‌ترین فرد را برای اداره و رشد آن پیدا می‌کند. درنهایت، پس اینکه کسب‌وکار به سود رسید، یا سهام خود را به‌طور کامل می‌فروشد و یا اینکه برای توسعۀ کسب‌وکار بازهم سرمایه‌گذاری می‌کند.
۴ شکل مختلف کارآفرینی چیست؟
ازآنجایی‌که کارآفرین‌ها انواع متفاوتی دارند، درنتیجه اشکال مختلفی از کسب‌وکارها را هم ایجاد می‌کنند. در ادامه به ۴ شکل مهم آن اشاره می‌کنیم:
۱) کسبوکارهای کوچک
یک رستوران کوچک، یک فروشگاه مواد غذایی ارگانیک و یک استودیو کوچک صنایع دستی، مثال‌های خوبی برای کارآفرینی در کسبوکارهای کوچک هستند. این نوع از کارآفرینی با هدف تبدیل‌شدن به کسبوکارهای بزرگ و زنجیره‌ای ایجاد نمی‌شود. در کارآفرینی کسبوکارهای کوچک، افراد سرمایۀ خود را روی کار تک‌نفره یا چندنفرۀ کوچکشان سرمایه‌گذاری می‌کنند. آن‌ها زمانی موفق می‌شوند که علاوه بر درآوردن خرج‌ومخارج کار مثل هزینۀ تولید و اجاره، به سود برسند.
معمولاً در کسبوکارهای کوچک گرفتن وام یا جذب سرمایه‌گذار اتفاق نمی‌افتد؛ چون کارآفرین این حوزه مایل نیست ریسک بالایی را در قبال سرمایه‌ای قبول کند که نمی‌تواند تعهد بالایی به بازگشت آن دهد.
۲) استارتاپ‌ها
این نوع از کارآفرینی مربوط به ایده‌های منحصر‌به‌فرد می‌شود؛ ایده‌هایی که به دلیل ناب‌بودن و شناخت بالای نیازهای جامعۀ مخاطب، در میان‌مدت به سود خوبی می‌رسند. دیجی‌کالا، اسنپ، نت‌برگ یا تخفیفان مثال‌های خوبی برای کارآفرینی از نوع استارتاپ در ایران هستند.
برخلاف کسبوکارهای کوچک، استارتاپ‌ها برای رشد ایده و دستیابی به بازارهای متعدد، به سرمایه‌گذاران و مقادیر زیادی سرمایه نیاز دارند. سرمایه‌گذار این نوع از کارآفرینی می‌داند که در صورت موفقیت استارتاپ، به سود بزرگی دست پیدا خواهد کرد. از طرف دیگر، در صورت به‌هدف‌نرسیدن کسب‌وکار، سرمایه‌گذار ضرر بزرگی متحمل می‌شود.
۳) کسبوکارهای بزرگ
کارآفرینی در کسبوکارهای بزرگ زمانی اتفاق می‌افتد که یک کسب‌وکار به‌اندازه‌ای رشد کند که قابلیت راه‌اندازی خط تولید جدید یا حوزۀ کاری جدیدی را در مجموعۀ خود به دست آورد.
به‌طور مثال، یک شرکت تولید لبنیات ممکن است به حدی رشد کند که بعد از چند سال خط تولید محصولات پروتئینی را هم راه بیندازد، یا با سودی که از طریق تولید و فروش لبنیات به آن رسیده، درزمینۀ کاملاً متفاوت و سودآوری مثل تبلیغات وارد شود. این نوع از کارآفرینی نیازمند تجربۀ فراوان و مشارکت تعداد زیادی از افراد است.
۴) کارآفرینی اجتماعی
کارآفرینی اجتماعی برای ایجاد منفعت در جامعه پدید می‌آید. این منفعت‌رساندن در ابعاد مختلفی در جامعه مثل ابعاد آموزشی، اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و… اتفاق می‌افتد. کارآفرینی اجتماعی لزوماً فرد مؤسس را به سود مالی نمی‌رساند. فردی که در این حوزه کارآفرینی می‌کند، برای پیش‌بردن اهداف خود، بیشتر از کمک‌های داوطلبانۀ افراد کمک می‌گیرد.
به‌طور مثال، ممکن است فردی برای زنان یک روستا کارگاه سفال یا فرش‌بافی ایجادکند تا از این طریق به استقلال مالی آن‌ها کمک کند.
۷ ویژگی کارآفرینان موفق
کارآفرینان احتیاج به رفتار و روحیۀ خاصی دارند تا از پس مشکلات متعددی که در پیش روی آن‌ها قرار می‌گیرد بربیایند. ۷ ویژگی مشهود آن‌ها عبارت‌اند از:
۱) همه‌کاره‌بودن
این ویژگی به‌خصوص برای کارآفرینان کسبوکارهای کوچک بسیار ضروری است. به‌عنوان یک کارآفرین، در اوایل راه‌اندازی کار مجبورید مسئولیت بیشتر کارها را خودتان بر عهده بگیرید؛ از مذاکره برای خرید مواد خام گرفته تا تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی، جواب‌دادن به مشتری و… .
تقویت این ویژگی در خودتان باعث می‌شود تسلط کاملی به همۀ جنبه‌های کاری که دارید پیدا کنید؛ درنتیجه اگر در آینده کارتان پیشرفت کرد، به‌راحتی می‌توانید روی عملکرد افرادی که برایتان کار می‌کنند نظارت دقیق داشته باشید.
۲) انعطاف‌پذیری
تعداد کمی از صاحبان کسب‌وکار فرمول موفقیت خود را به‌شکلی مستقیم و در مدت‌زمان کم پیدا می‌کنند. به‌عنوان یک کارآفرین باید انتظار هر نوع غافلگیری‌ای را داشته باشید و خود را برای آن آماده کنید. مسیر رشد در کسب‌وکاری که قرار است راه بیندازید، به‌هیچ‌وجه مستقیم و رؤیایی نیست؛ درنتیجه به‌جای ایراد از مسیر، روحیه و شخصیت خودتان را قوی و منعطف کنید.
۳) حسابداربودن
اگر تصمیم به کارآفرینی دارید، باید بدانید که به احتمال زیاد تا سال اول سود خاصی را به مجموعه‌تان اضافه نمی‌کنید. با‌این‌حال، مخارج زندگی سر جای خودش باقی می‌ماند، درنتیجه باید بتوانید هزینه، مخارج و سرمایه‌ای را که برای شروع کار کنار گذاشته‌اید، به‌خوبی مدیریت کنید.
بعد از به‌سود‌رسیدن هم نباید دچار این اشتباه شوید که کل درآمد مازاد به‌دست‌آمده‌تان را خرج زندگی شخصی کنید. این اشتباه، به‌خصوص در کسبوکارهایی که چند شریک دارند، زیاد اتفاق می‌افتد؛ افراد از سود به‌دست‌آمده خوشحال می‌شوند و تمام آن را بین خودشان پخش می‌کنند، غافل از اینکه باید بخش مهمی از آن را برای مخارج احتمالی، توسعۀ کار، سرمایه‌گذاری و حتی پس‌انداز نگه دارند.
۴) مقاومت
امکان ندارد فردی باتجربه درزمینۀ کارآفرینی را ببینید که حداقل چند بحران بزرگ را پشت‌سر نگذاشته باشد. یک واقعیت کمی تلخ درمورد راه‌انداختن کسب‌وکار وجود دارد: باید پوست کلفتی داشته باشید.
به‌عنوان یک کارآفرین، با سختی‌های زیادی رو‌به‌رو می‌شوید که بسیاری از آن‌ها از کنترلتان خارج است. اگر مقاوم نباشید و کسب‌وکارتان را با چنگ‌ودندان نگه ندارید، نمی‌توانید از آن‌ها عبور کنید. از طرف دیگر، زمانی که کسب‌وکارتان به سود برسد و نتیجۀ مقاومت در برابر سختی‌ها را ببینید، تمام خستگی‌تان درمی‌رود.
۵) متمرکزبودن
کارآفرین موفق هرگز نمی‌گذارد که شک‌وتریدها، سختی‌ها، بحران مالی درکسب‌وکار و موانع او را از هدفی که دارد دور کند. او همیشه به این فکر می‌کند که یک پله از جایی که هست بالاتر برود، به ندای درونی خود برای ادامۀ کار اعتماد می‌کند و همیشه به یاد دارد که برای رسیدن به چه هدفی کار خود را آغاز کرده است.
۶) استراتژیست‌بودن
کارآفرین خوب کسی است که در هر شرایطی بهترین استراتژی را برای خود یا تیمی که دارد در نظر بگیرد. به همین دلیل است که وقتی با کارآفرینی موفق مواجه می‌شوید، اولین ویژگی‌ای که به چشمتان می‌آید باهوش‌بودن اوست.
این باهوش‌بودن، خود را در شناخت کامل شرایط زمانی و جغرافیایی، شناخت کامل جامعۀ مخاطب، اشراف به بازار مالی حوزۀ کاری، شناخت نقاط قوت و ضعف کسب‌وکار و ایجاد مزیت رقابتی نشان می‌دهد.
۷) ارتباط قوی
ویژگی داشتن ارتباطات قوی صرف‌نظر از اینکه چه کاری انجام می‌دهید، تقریباً در هر جنبه‌ای از زندگی مهم است. این ویژگی، خود را به‌خصوص در کارآفرینی بیشتر نشان می‌دهد.
صاحبان کسب‌وکار موفق آن‌هایی هستند که بتوانند در هر بعدی از کارشان با متخصص‌ترین افراد به‌نحوی عالی مذاکره کنند و همکاری داشته باشند؛ از انتقال ایده‌ها و استراتژی‌های خود به سرمایه‌گذاران بالقوه گرفته تا به‌اشتراک‌گذاشتن برنامۀ کسب‌وکار با کارمندان و مذاکره با تأمین‌کنندگان و… همگی نیازمند ارتباطات قوی هستند.
درنهایت
ظاهر کارآفرینی به‌شدت جذاب است. امکان پیشرفت کاری و مالی در مدت‌زمان کوتاه، نداشتن یک رئیس ایرادگیر، نداشتن لزوم رفتن به سر کار در یک ساعت مقرر و… ویترین زیبایی است که از صاحب یک کسب‌وکارشدن به نظر می‌رسد؛ اما به این سادگی‌ها هم نیست. اگر از صاحبان کسبوکارهای موفق بپرسید، به شما می‌گویند که اتفاقاً باید چندبرابر یک کارمند زحمت بکشید و هیچ تضمینی هم برای موفقیتتان وجود ندارد.
پیشنهاد می‌کنیم اگر می‌خواهید به‌جای کارمندی، کارآفرینی را انتخاب کنید، حتماً هدف و انگیزۀ خودتان را به‌شکلی دقیق از این کار مشخص کنید. با افراد باتجربه مشورت کنید تا در این زمانۀ نه‌چندان آسان، دچار ضرر مالی و زمانی نشوید.