پادکستها چند سالی است که به پلتفرم محتوایی پرطرفداری تبدیل شدهاند. دیگر کمتر کسی را پیدا میکنید که حداقل یک پادکست محبوب نداشته باشد. شاید وقتی به یک پادکست گوش میکنید تصور نمیکنید که برای ساخت و انتشار آن چه مراحل سختی طی شده است. شما درنهایت به یک فایل صوتی بهنسبت ساده گوش میدهید که در طول آن، ثانیههایی از یک یا چند قطعهی موسیقی هم شنیده میشود.
ولی همین چند ثانیه برای پادکسترها اهمیت زیادی دارد؛ زیرا میدانند که انتشار یک موزیک ساده ممکن است چقدر آنها را از نظر قانونی به دردسر بیندازد و روند پیشرفت پادکستشان را مختل کند. آنها خوب میدانند رعایت کپیرایت موزیک در پادکست نقش مهمی دارد؛ چه یک ثانیه از آن استفاده کرده باشند و چه ۱۰۰ ثانیه.
اگر شما هم قصد دارید پادکستر شوید یا به مباحث مربوط به پادکستها علاقه دارید و نمیدانید که کپیرایت موزیک در پادکست چیست و چه اهمیتی دارد، در این مطلب ما را همراهی کنید؛ چون به ۵ سؤال متداول و مهم درمورد کپیرایت موزیک در پادکست پاسخ دادهایم.
کپیرایت موزیک و نقش آن در پادکست چیست؟
کپیرایت موزیک، قانونی است که برای حمایت حق مادی و معنوی از خالقان یک اثر موسیقایی وضع شده است. درواقع، این قانون میگوید که تمام سود حاصل از انتشار یک قطعه موسیقی فقط باید به خالقان آن که بهطور کلی شامل تهیهکننده، آهنگساز، اسپانسر، خواننده و… میشود برسد.
با این حساب، اگر در یک پادکست قطعهای موسیقی پخش شود و به سازندگان اصلی آن نفعی نرسد و از آنها اسمی برده نشود، پادکست قانون کپیرایت موزیک را زیر پا گذاشته است.
میتوانیم در پادکست موزیک پخش کنیم؟
بهطور کلی جواب این سؤال «نه» نیست، «نکنید» است. باید بهصورت پیشفرض تصور کنید که همهی موزیکها یا شامل قانون کپیرایت میشوند یا در آینده خواهند شد؛ درنتیجه حق استفاده از هیچ موزیکی را در پادکست خود ندارید مگر اینکه حق کپیرایت آن را پرداخت کرده باشید.
پرداخت حق کپیرایت برای کشورهای دیگر ممکن است ساده به نظر برسد؛ چون سایتهایی مخصوص این کار را دارند که میتوانید با خرید اشتراک در آنها، از موزیکها بهطور قانونی استفاده کنید. در ایران اما اینطور نیست؛ چون نمیتوانید بهراحتی پرداخت ارزی داشته باشید.
با کوتاهکردن موزیک میتوانیم کپیرایت را دور بزنیم؟
بسیاری از افرادی که پادکست میسازند برای اینکه کپیرایت موزیک را دور بزنند سعی میکنند که بخش کوتاهی از آن را در پادکست خود استفاده کنند. آنها تصور میکنند این شیوه برای همیشه جوابگو خواهد بود و به بقیه هم توصیه میکنند که از موزیکهای ۱۵ تا ۳۰ ثانیهای در پادکست خود استفاده کنند.
هوش مصنوعی که اکنون (۱۴۰۱ شمسی) موزیکهای مورد استفاده در پادکستها را بررسی میکند، نمیتواند فایلهای زیر ۳۰ ثانیه را تحلیل کند، اما این دلیل نمیشود که در آینده هم این امکان وجود نداشته باشد. پس بهتر است ریسک نکنید و بهخاطر یک موزیک، سر موفقیت و شنیدهشدن پادکست خود در طولانیمدت، قمار نکنید.
راهحل پخش موزیک در پادکست بهروش قانونی چیست؟
برای پخش موزیک بهروش قانونی ۳ راهحل دارید: راه اول تضمینی و سخت و راه دوم غیرتضمینی و آسانتر و برای سومی کمی خلاقیت لازم است.
۱) خودتان موزیک بسازید
هر ملودی جدیدی قابل قبول است. میتوانید به هر شیوهای از دوست، آشنا یا حتی غریبهها کمک بگیرید تا موزیک مخصوص پادکست خودتان را داشته باشید. قطعاً این شیوه ارزان نیست، اما حداقل خیالتان راحت است که در هیچ زمانی بهخاطر نقض قانون کپیرایت اخطار نمیگیرید و تلاشهای چند سالهتان نابود نمیشود.
۲) از سایتهای فروش موزیک کمک بگیرید
خیلی از افراد از این روش استفاده میکنند. این سایتها معمولاً قسمتهایی دارند که موزیکهای رایگان و بدون مشکل کپیرایت را پیشنهاد میدهند؛ میتوانید از این موزیکها استفاده کنید. فقط بدانید که دلیل نمیشود اگر در حال حاضر موزیکی حق کپیرایت ندارد، در آینده هم نداشته باشد؛ پس مسئولیت استفاده از این موزیکها با خودتان!
اگر هم میخواهید حق اشتراک موزیک موردنظرتان را پرداخت کنید، همچنان دوست و آشناهایی که در خارج از کشور هستند میتوانند کمک و لطف بزرگی به شما بکنند؛ چون تقریباً در تمام این سایتها باید پرداخت ارزی انجام دهید. برای افرادی که پادکستهایی با حوزهی تخصصی موسیقی میسازند، شاید استفاده از این روش منظقی باشد.
توجه کنید شما تا زمانی حق استفاده از موزیک خریداریشده را دارید که در سایت موردنظر اشتراک داشته باشید و در همان زمان هم پادکست خود را منتشر کرده باشید. نباید تصور کنید که اگر پولی بابت یک موزیک پرداخت کردهاید، تا ابد میتوانید از آن موزیک در پادکستتان استفاده کنید.
۳) از افکتهای صدا بهجای موسیقی کمک بگیرید
اگر میخواهید برای فضاسازی پادکست خود از موسیقی استفاده کنید، افکتهای صدا را دستکم نگیرید. این افکتها کوتاهمدت هستند و تنوع زیادی دارند. همچنین، سایتهای زیادی هستند که انواع آن را در احتیار عموم گذاشتهاند؛ درنتیجه کمی از خلاقیت خود کمک بگیرید و بهجای تمرکز بر استفاده از موزیک برای انتقال حس و حال پادکستتان، افکتهای صدا را امتحان کنید.
اگر در پادکست موزیک پخش نشود چه اتفاقی میافتد؟
خیلی از افراد تصور میکنند که مردم بهشکل عجیبی به موزیک پادکست توجه نشان میدهند و دلیل پرمخاطبشدن یک پادکست، موزیکهای پسزمینه و ۱۰ثانیهای است که لابهلای صحبتها پخش میشود!
منطقی فکر کنیم: محتوای کلامی یک پادکست است که مخاطب جمع میکند. بهجای تمرکز بیش از حد روی فضاسازی پادکست خود، به محتوا فکر کنید. اگر بهواسطۀ محتوای جذاب مخاطب زیادی جمع کنید، راه هم برای بقیۀ نیازهای پادکستتان باز میشود. قطعاً برای یک پادکست پرطرفدار، داوطلبان موزیسین زیادی پیدا میشوند که موزیک مختص آن پادکست را بسازند و به این شکل، تبلیغ کار خودشان را بکنند.
مرحله به مرحله پیش بروید. استفاده از موزیک، مرحلۀ اول برای ساخت یک پادکست خوب نیست. اولین مرحله، محتوای درگیرکننده و نحوۀ بیان این محتواست.
در آخر
بعد از خواندن این مطلب به احتمال زیاد پیش خودتان فکر میکنید که نمونههای متناقض زیادی در پادکستهای فارسی شنیدهاید. درست است که قانون کپیرایت در ایران بهشکل نصفهنیمهای اجرا میشود، اما این موضوع عمل غیر قانونی و مهمتر از آن غیر اخلاقی نقض حقوق صاحب اثر را توجیه نمیکند؛ بهخصوص برای آثار هنری که عملاً حمایت ناچیزی از آنها صورت میگیرد.
از طرف دیگر، در ایران هم با تأخیر چندساله، این قانون کپیرایت بهشکل سفت و سختتری اجرا میشود؛ همانطور که از سالهای گذشته، اجرای این قانون کمی بهتر شده است. درنتیجه ریسک نکنید و از همان اول بهشکل قانونی به فعالیت خودتان در ساخت پادکست ادامه دهید.